WPŁATY POLSKI do EU 2014 :
17 mld 700 mln 683 tys. zł.
1 mld 492 mln / mies
wtorek, 27 sierpnia 2013
Ostatnie dni Państwa Polskiego.
ZAMIAST WSTĘPU.
- Polska: ogłoszono jawną mobilizację powszechną, po kilku godzinach odwołaną na wskutek nacisków państw zachodnich chcących nie prowokować Hitlera;
- Polska: o godzinie 18.15 do sztabu Armii Łódź od szefa Oddziału III Sztabu Głównego – dowódca armii ma swobodę co do ugrupowania wyjściowego wojsk. Gen. dyw Juliusz Thomee zdecydował (w zasadzie już wcześniej): gros armii przesunięta z pozycji głównej na przedpole, tym samym walka armii od pierwszego dnia wojny;
- Niemcy: w nocy z 30 na 31 sierpnia ambasadorowi brytyjskiemu w Niemczech, Neville Hendersenowi przedstawiono 16 punktowe żądania wobec Polski: włączenie Gdańska do Rzeszy, plebiscyt na Pomorzu po Noteć i Bydgoszcz włącznie z udziałem mieszkańców sprzed 1918 roku, demilitaryzacja Helu, swobodny tranzyt przez korytarz. Żądania przekazano ustnie a nie na piśmie;
- Polska: zarządzenie GISZ o wzmożonej czujności i gotowości bojowej w nocy z 30 na 31 sierpnia;
- Polska: rozwiązano na Pomorzu Korpus Interwencyjny (planowana operacja na terenie Wolnego Miasta Gdańsk), jego 27.DP oddana do Armii „Pomorze” a 13.DP ma transportami udać się do Armii „Prusy”;
- Polska: ogłoszenie mobilizacji powszechnej z dniem 31 sierpnia jako pierwszym dniem mobilizacji;
- Polska: na pozycje ogniowe wystawiono wszystkie 10 dział przeciwlotniczych kalibru 40mm broniących miasta a przede wszystkim starachowickie zakłady zbrojeniowe. Obsługę dział zapewnili przeszkoleni pracownicy fabryki;
- Polska: w związku z mobilizacją zmiany numeracyjne pododdziałów Wojska Polskiego. Dla przykładu 30. dywizjon artylerii ciężkiej stał się 2. dywizjonem 3. pułku artylerii ciężkiej;
- Niemcy: Kriegsmarine odwołuje z Bałtyku zespół lekkich krążowników wiceadmirała Denscha ("Nürnberg", "Köln" i "Leipzig");
- Polska: do końca dnia zgodnie z planem operacyjnym skoncentrowane zostały całkowicie: 21 dywizji i 8 brygad kawalerii, częściowo: 7 dywizji piechoty i 3 brygady kawalerii;
- Polska: jednostki lotnicze przeniesione na lotniska polowe;
- Polska: gotowość bojowa osiągnięta przez oddziały morskiej i lądowej obrony wybrzeża;
- Niemcy: ambasador Polski w Niemczech, przyjęty około godziny 18.30 przez Ribbentropa po długim oczekiwaniu. Nie przekazano mu żądań;
- Polska: ruszyły transporty wojsk zgodnie z planem transportowym w przypadku mobilizacji powszechnej;
- Niemcy: „prowokacja gliwicka”, około godziny 20.30 udający Polaków hitlerowcy opanowali radiostację w Gliwicach po czym nadano kilkuminutowe przemówienie antyniemieckie. Budynek zdemolowano i pozostawiono zwłoki rzekomej „ofiary” Polaków (faktycznie więźnia obozu koncentracyjnego);
- Niemcy: dyrektywa Hitlera nr 1, zadania bez zmian, początek działań przeciwko Polsce 1 września o godzinie 4.45.
- Polska: o godzinie 3.00 polscy saperzy przez pomyłkę wysadzili most kolejowy zamiast drogowego między Żegiestowem a Piwniczną (rejon Armii „Karpaty”). Tym samym ze stacji Żegiestowo niemożliwe stało się ewakuowanie czterech parowozów, około piętnastu wagonów osobowych i dziesięciu towarowych;
- Polska: z Tczewa do niemieckiego Malborka wyjechały dwa parowozy po zamówiony pociąg towarowy nr 963 z bydłem. Załogi parowozów stanowili maszyniści: Wojciechowski, Sakowicz oraz pomocnicy: Grenz i Matuszak. W Malborku Polacy zostali aresztowani i rozebrani z mundurów. Działanie było elementem akcji opanowania mostu kolejowego w Tczewie. Parowóz polskie ciągnący wagony towarowe (a w nich także grupa szturmowa saperów) miał być prowadzony przez Niemców w naszych mundurach. Za nim miała jechać drezyna i pociąg pancerny;
- Niemcy: godzina 18.30, Niemcy szacowali polskie ugrupowanie Armii Pomorze następująco:
a) na południe od Kościerzyny, Kartuz i Tczewa: 52., 35., 36. pp oraz 16. pal,
b) w rejonie Chojnic: 16. DPrez,
c) w rejonie Sępolna: dywizja „B”,
d) w rejonie Więcborka: brygada kawalerii,
e) w marszu na północ od Bydgoszczy dwie dywizje: 15. i 50.,
f) między Bydgoszczą a Toruniem po prawej stronie Wisły: rezerwowa dywizja piechoty,
g) w rejonie Inowrocławia: 12. DP (faktycznie była 13.DP),
h) rejon Grudziądz- Brodnica: 4. i 16. DP (faktycznie tam były) oraz 2. DPrez (faktycznie 208.pp)
Podsumowując, Niemcy myśleli że mają przed sobą 10 dywizji i brygadę kawalerii, faktycznie było o połowę mniej...
- Polska: w Poznaniu o godzinie 20 żandarmeria i policja rozpoczęły operację internowania domniemanych członków niemieckiej V Kolumny;
- Polska: okólnik specjalny Związku Powstańców Śląskich – na apel w sprawie ochotników do „żywych torped” (wzorowane na Japończykach w wojnie z Chinami) zgłosiło się kilkuset Wielkopolan;
- Polska: Komenda Wielkopolskiej Chorągwi Harcerskiej (Poznań) wydało rozkaz o ostrym pogotowiu nr 1, nakazujący przystosowanie pracy harcerskiej do warunków mobilizacyjnych. Rozpoczęły działalność służby obserwacyjne, łączności, OPL i inne;
- Polska: szef sztabu Armii „Prusy” płk Obertyński do oficerów na odprawie: „istnieje możliwość, że wrócimy do Wilna bez wojny”;
- Polska: do końca dnia z południowego zgrupowania Armii „Prusy” dotarły na planowane miejsce tylko dwa bataliony 165.pułku piechoty zamiast całej 12. DP i większości 36.DP. Problemem były poważne zakłócenia w przewozie wojsk transportem kolejowym;
1 września 1939 (piątek)
- Morze Północne: Zespół polskich niszczycieli zmienia kurs na Wielką Brytanię. O godzinie 9:25 do załóg dociera informacja o wybuchu wojny. 12:58 polskie okręty spotkały się z brytyjskimi niszczycielami HMS "Wanderer" i "Wallace", z których przeokrętowano oficera łącznikowego. Po wejściu do zatoki Firth of Forth polski dywizjon o godz. 17:37 zakotwiczył na redzie portu w Edynburgu.
- Polska: Rozpoczynają się operacje MW pod kryptonimem "Rurka" (minowanie wód Zatoki Gdańskiej) i "Worek" (działania polskich okrętów podwodnych w rejonie polskiego wybrzeża).
- Polska: Zatopione w porcie gdyńskim po popołudniowym nalocie zostają ORP "Nurek" (okręt baza nurków), ORP "Mazur" (szkolny okręt artyleryjski) i inne jednostki pomocnicze.
- Polska: Od godziny 4:00 dywizjon III/1 Brygady pościgowej w stanie gotowości ostrej.
- Polska: Rozpoczynają się walki o rejon Węgierskiej Górki.
- Polska: por. pil. Aleksander Grabszewicz (114 eskadra IV/1 dywizjonu Brygady pościgowej) dokonuje zestrzelenia bombowca Heinkel He-111H (L1+KN z 5 Staffel II(K)/LG 1). Tego samego dnia zostaje zestrzelony przez Me 109. Pilot ratuje się na spadochronie.
- Polska: 1.bczl w godzinach popołudniowych odjezdża pociągiem spod Inowrocławia do Torunia-Kutna-Skierniewic-Słotniny.
- Polska: Utworzono (tymczasowo) G.O. "Wyszków" planowane jako zgrupowanie odwodowe Naczelnego Wodza do wsparcia Armi "Modlin" i S.G.O. "Narew". Siły przewidziane do utworzenia grupy zostały włączone do innych związków taktycznych.
- Polska: Starcie nad rzeką Widawką między 83.pp z 30.DP (Armia "Łódź") a 73.pp z 19.DP.
- Polska: Pierwszy dzień wojny upłynął 2 i 3 baterii 1. Dywizjonu armat przeciwlotniczych samochodowych na zwalczaniu wrogich wypraw bombowych które udawały się w głąb kraju. 2 bateria wystrzeliła tego dnia około 120 pocisków, nie notując żadnych sukcesów. Zepsuło się natomiast jedno z dział w którym jeszcze przed wojną zgłaszano awarie oporopowrotnika.
- Polska: SGO „Narew” - w rejonie Myszyńca walczy jedynie batalion ON ze szwadronem 5. pułku ułanów, wycofuje się pod naporem niemieckiej 1. BKaw;
- Polska: Armia „Modlin” - uderzenie niemieckiej 3. Armii na Mławę (1. KA) i Przasnysz (KA „Wodrig”) i zabezpieczeniem kierunku Ostrołęka (1. BKaw). Oddziały polskie przeciwnika odparły, polska 8. DP odpoczywa w rejonie Ciechanowa;
- Polska”: Lądowa Obrona Wybrzeża: ataki niemieckie zepchnęły oddziały na pozycje główne;
- Polska: Armia „Pomorze”:
a) celem opóźnienia przeciwnika na południe od Chojnic 18. pułk ułanów dokonał szarży kawaleryjskiej pod Krojantami. Osiągnięto pewne sukcesy jednak pułk poniósł bardzo duże straty (zginął między innymi dca płk Mastalerz),
b) ciężkie walki 9.DP (jej 35.pp bił się z 2. i częścią 20. DPZmot), w luki wdziera się bardzo silna niemiecka 3.DPanc, 9. Dywizja walczyła tego dnia z dywizją pancerną, trzema dywizjami piechoty i częścią czwartej;
- Polska: Armia „Poznań”: starcia placówek nadgranicznych, jedyne natarcie w pasie działania Armii to atak w sile pułku na rejon Krotoszyna (odparty);
- Polska: Armia „Łódź”
a) na północy ugrupowania walka opóźniająca dwóch oddziałów wydzielonych 10. DP,
b) na południu ugrupowania utworzono GO „Piotrków” (Wołyńska Brygada Kawalerii i 30.DP)
c) szczególnie ciężkie ale skuteczne walki brygady wołyńskiej toczącej całodzienny bój z niemiecką 4. DPanc (w historii przybrało ono tytuł bitwy od Mokrą);
- Polska: Armia „Prusy”: wyładunek kończyły na północy tylko 19. i 29.DP, na południu był tylko jeden pułk piechoty (36.DP) w rejonie Radomia;
- Polska: Armia „Kraków”:
a) ciężkie walki 7.DP w rejonie Częstochowy,
b) pozycja główna GO „Śląsk” utrzymana,
c) w rejonie Rybnika i Żor (rozbite dwa polskie bataliony piechoty) silne natarcie niemieckiej 5.DPanc,
d) trudna sytuacja na południowym odcinku (1. BG) gdzie ze Słowacji atakowała 2.DPanc i 4.DLekka – sytuację ratowały przybywające od południa w ten rejon oddziały 10.BKZmot pułkownika Maczka;
- Polska: Armia „Karpaty” - niewielkie starcia oddziałów 2. BG i Straży Granicznej;
- Polska: próba skrytego zajęcia przez Niemców mostów w Tczewie i węzeł kolejowy w Chojnicach (zajęcie tej trasy umożliwiłoby szybki przerzut wojsk z Pomorza do Prus). Pociąg pancerny, który miał pomóc w zajęciu Chojnic został unieszkodliwiony. Podobnie pod Tczewem, Niemcy próbowali opanować je pod przykrywką jadącego pociągu osobowego a faktycznie wypełnionego wojskiem. Atak odparto, oba mosty na Wiśle wysadzono;
- Polska: nad Warszawę nie dotarła żadna z wypraw bombowych. Brygada Pościgowa stoczyła trzy bitwy powietrzne na przedpolu;
- Polska: decyzją Ministra Spraw Wojskowych utworzono dowództwo obrony przeciwlotniczej obszaru kraju;
- Polska: zarządzenie skierowane do dowódców OK o przyśpieszeniu mobilizacji do dnia 4 września;
- Polska: ostatnie posiedzenie Sejmu RP;
- Polska: SGO „Narew”: drobne walki pod Bakałarzewem (Suwalszczyzna) i Grajewem oraz Stawiskami (północ od Łomży). Większy nacisk niemiecki po drodze Myszyniec-Ostrołęka, Polacy się cofają,
- Polska: Armia „ Modlin”:
a) walki na pozycjach pod Rzęgnowem i Mławą skuteczne dla strony polskiej,
b) Mazowiecka BKaw wycofała się na Przasnysz, w lukę weszły oddziały Korpusu „Wodrig” a potem DPanc „Kempf”
c) 8.DP miała wykonać kontratak na wbijającego się w lukę przeciwnika, kilkakrotnie zmieniano jej rozkazy, w końcu ruszyła w dwóch kierunkach. Niemcom udało się odeprzeć atak a nawet wywołać panikę w szeregach atakujących,
- Polska: Lądowa Obrona Wybrzeża: drobne walki,
- Polska: Armia „Pomorze”
a) zachodnia cześć ugrupowania głównie się przemieszcza,
b) ciężkie walki szczególnie z udziałem 9.DP
c) 9. i 27.DP cofają się na Bydgoszcz
- Polska: Armia „Łódź”:
a) walki głównie na południu (GO „Piotrków”)
- Polska: Armia „Kraków”:
a) 7.DP broni się w rejonie Częstochowy, coraz bardziej osamotniona. Od północy oskrzydlana przez silne związki pancerno-motorowe od południa stracono kontakt z Krakowską BKaw walczącą z niemiecką 2. DLekką
b) GO „Śląsk” broni się skutecznie,
c) ciężka bitwa 6.DP (utracono 3 bataliony) z niemiecką 5. DPanc pod Pszczyną,
d) walki opóźniające 10.BKZmot w rejonie m. Wysoka i podporządkowanego 1 pułku KOP w rejonie Rabki w walce z 2.DPanc.
- Polska: Armia „Karpaty”: walki w rejonie Doliny Dunajca, małe starcia w rejonie Przełęczy Dukielskiej,
- Polska: Westerplatte: ciężki nalot i przynajmniej dwa natarcia. Westerplatte broni się nadal!
- Polska: ataki Brygady Bombowej (18 samolotów) na niemieckie kolumny w rejonie Częstochowy i Kłobucka;
- Niemcy: Wilhelm Lübbecke składa przysięgę wojskową.
- Polska: W rejonie Wegierskiej Górki ciężkie walki. 2 września trwały zacięte walki wokół schronów. Niemcy przy pomocy artylerii, lotnictwa próbowali przebić się przez pozycje bronione przez baon „Berezwecz”. Zaciekła obrona nie pozwoliła przeciwnikowi na przedarcie się przez linie polskie i w konsekwencji okrążenia obrońców. W tej fazie udział w walkach wzięły wszystkie 4 schrony. Pod wieczór „Waligóra” oddał kilkadziesiąt strzałów na pozycje przeciwnika. 151 Kompanię Forteczną wspierała artyleria Batalionu „Berezwecz”. Około godziny 22:00 dowódca I Brygady Górskiej płk. Janusz Gaładyk na rozkaz dowódcy armii wydał rozkaz o opuszczeniu pozycji. Oddziały miały wycofać się w rejon Oczkowa aby zamknąć kierunek Kęty – Andrychów i osłaniać skrzydło 21 dywizji piechoty. Rozkaz ten dotarł jedynie do oddziałów: artylerii, części baonu „Berezwecz” i załógi „Waligóry”. W tym czasie obrońcy prowadzili ogień z umiejscowionych na stropie, za workami z piaskiem karabinów.
- Polska: por. pil. Aleksander Grabszewicz wynajmuje taksówkę i pojechał na miejsce upadku zestrzelonego dzień wcześniej bombowca. Osobiscie wycina jako trofeum blachę z krzyżem oraz wyrywa karabin maszynowy MG 15 (nr fabryczny 12568) z gondoli dolnego strzelca.
- Polska: 1.bczl wyładowywuje się na stacji Słotwiny (oficerem rozładowczym jest kpt. S. Kossobudzki) i odchodzi na południe od Budziszewic. Po pół godzinie przy wyładowywaniu sie saperów następuje niemiecki nalot na stację, w trakcie którego stacja ulego powaznym uszkodzeniom.
- Wielka Brytania: Winston Churchill zostaje ministrem marynarki.
- Wielka Brytania: Wielka Brytania wypowiada wojnę III Rzeszy w ramach zobowiązań sojuszniczych z Polską.
- Francja: Francja idąc za przykładem Wielkiej Brytanii wypowiada wojnę III Rzeszy;
- Polska: Rejon Węgierskiej Górki. O świcie 3 września schrony zostały okrążone przez piechotę przeciwnika i skazane na przegraną. Jednakże ich załogi postanowiły kontynuować walkę aż do wyczerpani środków bojowych. Wtedy też zrezygnowano z prowadzenia walki ze stropu schronu. Najwcześniej do kapitulacji zmuszony został walczący przez całą noc schron ppor. Mariana Małkowskiego – „Włóczęga”. Jego poddanie nastąpiło około 8:30 rano. Po stracie „Włóczęgi” powstały na przedpolu „Wędrowca” martwe pola, które po odkryciu skrzętnie wykorzystał przeciwnik. Według relacji kpt. Semika nieprzyjaciel wspinał się na strop i przez szyb kopuły obserwacyjno-bojowej wrzucał do środka schronu granaty ogłuszając załogę. Po południu załoga „Wędrowca” zmuszona została do schowania się w części ostrogu nie narażonej na bezpośredni ogień. Wynikało to z taktyki, którą zastosowali Niemcy: podtaczali oni działa przeciwpancerne i z bliskiej odległości strzelali w otwory strzelnic ckm i działka 37 mm doprowadzając do ich uszkodzenia. W późniejszym czasie z dział strzelali również do drzwi pancernych i wyjść ewakuacyjnych. Załoga pozbawiona możliwości obrony poddała się około 17:00. Podczas walk został ranny dowódca 151 Kompani Fortecznej kpt. Tadeusz Semik. W tym czasie załoga „Wąwozu” prowadziła walkę, lecz nieprzyjaciel skoncentrował główne siły na „Wędrowcu” i umożliwił dalszy marsz na Kraków. Wykorzystując tą sytuację żołnierze z „Wąwozu” po zapadnięciu zmroku mogli się wycofać z zajmowanych pozycji.
- Polska: Pozycja umocniona Krzyżowa, Przyborów. W dniu 3 września pozycje polskie na rozkaz dowódcy zostały opuszczone, a jednostki wycofały się pod Myślenice.
- Polska: "Krwawa niedziela" w Bydgoszczy. Niemiecka V kolumna zaatakowała oddziały polskie wycfujace się przez miasto. Doszło do regularnej bitwy ulicznej.
- Polska: Armia „Modlin”:
a) Niemcy opanowali ostatecznie w godzinach porannych Ciechanów
b) silne ataki lotnictwa na wycofujące się spod Mławy 8. i 20. DP (praktycznie rozbite jako całościowe związki);
c) Niemcy nie ścigają oddziałów Armii „Modlin”, ich główny kierunek koncentruje się na Różan-Pułtusk,
- Polska: GO „Wyszków” (1. i 41.DP)- zmienne decyzje co do uderzenia na skrzydło niemieckiej 3.Armii kierującej się jakoby na Modlin-Warszawę;
- Polska: SGO „Narew” przejęcie części frontu GO „Wyszków” (Różan) celem podjęcia przez tą drugą operacji zaczepnej;
- Niemcy: telefonogramy o przerzuceniu z Pomorza do Prus Wschodnich 19. KPanc (gen. Guderian) i 23. oraz 73. DP;
- Polska: Armia „ Pomorze” - wycofywać się na Kutno,
APPENDIX.
JÓZEF MACKIEWICZ:
( )
Dziennik wojenny cz. II, 29 VIII-4 IX 1939
Od końca sierpnia br. wspólnie na forum naszego serwisu (Forum Militarium.net, dział „Wojny i konflikty”) prowadzimy swoiste kalendarium II wojny światowej. Tam, w czasie rzeczywistym dzielimy się wydarzeniami sprzed równo 70 lat. To dobra okazja by poznać ten mroczny okres w historii świata. Zdajemy sobie sprawę z ułomności czy braków w naszych wpisach. Więc jeśli chcesz je uzupełnić lub zawrzeć coś nowego zapraszamy byś do nas dołączył i przeżył II wojnę dzień po dniu. Sami nie damy rady, potrzebujemy Twojej pomocy!
29 sierpnia 1939 (wtorek)
- Polska: ogłoszono jawną mobilizację powszechną, po kilku godzinach odwołaną na wskutek nacisków państw zachodnich chcących nie prowokować Hitlera;
- Polska: o godzinie 18.15 do sztabu Armii Łódź od szefa Oddziału III Sztabu Głównego – dowódca armii ma swobodę co do ugrupowania wyjściowego wojsk. Gen. dyw Juliusz Thomee zdecydował (w zasadzie już wcześniej): gros armii przesunięta z pozycji głównej na przedpole, tym samym walka armii od pierwszego dnia wojny;
- Polska: dowódcy armii i SGO Narew otrzymali rozkazy niezwłocznego zajęcia pozycji wyjściowych przez podległe oddziały;
- Polska: przy budowie okopów i umocnień pracowało w Warszawie około 40 tysięcy ludzi;
- Polska: list protestacyjny PEN Clubu skierowany do pisarzy świata przeciwko kłamstwom niemieckiej machiny propagandowej;
- Polska: dowódca Armii Kraków gen. bryg. Antoni Szylling polecił przygotować się 10. BKZmot płk. Maczka na kierunku Jordanów i Chabówka. To tam, na przeciwległym terytorium Słowacji wykryto (SG rozpoznała po umundurowaniu i znakach identyfikacyjnych) niemiecką 2.DPanc;
- Polska: jedna z wielu operacji dywersyjnych realizowanych przez Niemców na terenie RP. Na dworcu kolejowym w Tarnowie o godz. 23.18 wybuchła bomba zegarowa niszcząc budynek dworca oraz zabijając 21 osób i raniąc ciężko 35 kolejnych. Sprawcę, Antona Johanna Guzy zatrzymano i przekazano policji;
- Polska: do swoich kwater w Gnieźnie przybył sztab Armii „Poznań”;
- Polska: sformowano Grupę Operacyjną „Grodno” w składzie: 3. pułk KOP z baterią artylerii, bataliony KOP: „Sejny” i „Słobódka” oraz zorganizowanej w kompanie straży leśnej Puszczy Augustowskiej. Utworzenie Grupy pozwoliło na skrócenie pasa obrony SGO „Narew”;
- Polska: od samego rana na Helu z pokładu okrętu podwodnego ORP „Wilk” wyładowywane są części zapasowe do okrętowych mechanizmów, uzbierało się tego dziewięć ton;
- Polska: rozporządzenie Ministrów Spraw Wojskowych i Spraw Wewnętrznych wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu o asygnatach na wypłatę wynagrodzenia za pobrane zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery;
- Polska: przy budowie okopów i umocnień pracowało w Warszawie około 40 tysięcy ludzi;
- Polska: list protestacyjny PEN Clubu skierowany do pisarzy świata przeciwko kłamstwom niemieckiej machiny propagandowej;
- Polska: dowódca Armii Kraków gen. bryg. Antoni Szylling polecił przygotować się 10. BKZmot płk. Maczka na kierunku Jordanów i Chabówka. To tam, na przeciwległym terytorium Słowacji wykryto (SG rozpoznała po umundurowaniu i znakach identyfikacyjnych) niemiecką 2.DPanc;
- Polska: jedna z wielu operacji dywersyjnych realizowanych przez Niemców na terenie RP. Na dworcu kolejowym w Tarnowie o godz. 23.18 wybuchła bomba zegarowa niszcząc budynek dworca oraz zabijając 21 osób i raniąc ciężko 35 kolejnych. Sprawcę, Antona Johanna Guzy zatrzymano i przekazano policji;
- Polska: do swoich kwater w Gnieźnie przybył sztab Armii „Poznań”;
- Polska: sformowano Grupę Operacyjną „Grodno” w składzie: 3. pułk KOP z baterią artylerii, bataliony KOP: „Sejny” i „Słobódka” oraz zorganizowanej w kompanie straży leśnej Puszczy Augustowskiej. Utworzenie Grupy pozwoliło na skrócenie pasa obrony SGO „Narew”;
- Polska: od samego rana na Helu z pokładu okrętu podwodnego ORP „Wilk” wyładowywane są części zapasowe do okrętowych mechanizmów, uzbierało się tego dziewięć ton;
- Polska: rozporządzenie Ministrów Spraw Wojskowych i Spraw Wewnętrznych wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu o asygnatach na wypłatę wynagrodzenia za pobrane zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery;
- Polska: Marszałek Edward Rydz-Śmigły podejmuje decyzję o wysłaniu trzech niszczycieli (ORP "Błyskawica", "Grom" i "Burza") do Wielkiej Brytanii;
- Niemcy: Rekruci wcieleni do nowoutworzonej 58.DP (w tym Wilhelm Lübbecke) rozpoczynają szkolenie podstawowe. Żołnierze zostaja oficjalnie przyjęci w szeregi Wehrmachtu i otrzymują stopień szeregowego (Schütze);
- Niemcy: Rekruci wcieleni do nowoutworzonej 58.DP (w tym Wilhelm Lübbecke) rozpoczynają szkolenie podstawowe. Żołnierze zostaja oficjalnie przyjęci w szeregi Wehrmachtu i otrzymują stopień szeregowego (Schütze);
- Polska: Gdynia - Szef Sztabu KMW otrzymał rozkaz zaminowania portu Gdynia, jeżeli nie ma w nim własnych statków. Dowódca Floty rozkazu nie wykonał ze względu na bezpieczeństwo własnych okrętów podwodnych.
30 sierpnia 1939 (środa)
- Niemcy: w nocy z 30 na 31 sierpnia ambasadorowi brytyjskiemu w Niemczech, Neville Hendersenowi przedstawiono 16 punktowe żądania wobec Polski: włączenie Gdańska do Rzeszy, plebiscyt na Pomorzu po Noteć i Bydgoszcz włącznie z udziałem mieszkańców sprzed 1918 roku, demilitaryzacja Helu, swobodny tranzyt przez korytarz. Żądania przekazano ustnie a nie na piśmie;
- Polska: zarządzenie GISZ o wzmożonej czujności i gotowości bojowej w nocy z 30 na 31 sierpnia;
- Polska: rozwiązano na Pomorzu Korpus Interwencyjny (planowana operacja na terenie Wolnego Miasta Gdańsk), jego 27.DP oddana do Armii „Pomorze” a 13.DP ma transportami udać się do Armii „Prusy”;
- Polska: ogłoszenie mobilizacji powszechnej z dniem 31 sierpnia jako pierwszym dniem mobilizacji;
- Polska: na pozycje ogniowe wystawiono wszystkie 10 dział przeciwlotniczych kalibru 40mm broniących miasta a przede wszystkim starachowickie zakłady zbrojeniowe. Obsługę dział zapewnili przeszkoleni pracownicy fabryki;
- Polska: w związku z mobilizacją zmiany numeracyjne pododdziałów Wojska Polskiego. Dla przykładu 30. dywizjon artylerii ciężkiej stał się 2. dywizjonem 3. pułku artylerii ciężkiej;
- Polska: Zespół niszczycieli (ORP "Błyskawica", "Burza" i "Grom") dostają za pomocą kodu flagowego sygnał "Peking wykonać" o godzinie 12:55. Zespół wypływa o godzinie 14:15. W rejonie Bornholmu spotyka 4 niemieckie niszczyciele, wczesniej zespół niszczycieli został wykryty przez U-31 (Typ VIIA) ze składu 2. Flotylli U-Bootów Saltzwedel;
Operacja "Peking": zdjęcie z pokładu ORP "Grom", w oddali "Błyskawica" i "Burza"
- Niemcy: Kriegsmarine odwołuje z Bałtyku zespół lekkich krążowników wiceadmirała Denscha ("Nürnberg", "Köln" i "Leipzig");
- Polska: Warszawa - Ministerstwo Przemysłu i Handlu nadało szyfrowaną depeszę do wszystkich kapitanów statków, odnośnie dalszych działań.
- Polska: Hel - odprawa dowódców polskich okrętów podowdnych. Kmdr Mohuczy omówił zadania, sektory działań, rejony nocnego ładowania baterii, łączność między dowództwem i poszczególnymi okrętami;
- Polska: Gdynia - statki handlowe "Gdynia" i "Gdańsk" zostają objęte planem mobilizacji;
- Polska: Babi Dół (okolice Gdyni) - matki, żony i córki żołnierzy III Gdyńskiego Batalionu ON dotarły po śladach do miejsca stacjonowania tej jednostki. Spotkanie trwało od 9.00 do 11.00.
- Polska: Hel - odprawa dowódców polskich okrętów podowdnych. Kmdr Mohuczy omówił zadania, sektory działań, rejony nocnego ładowania baterii, łączność między dowództwem i poszczególnymi okrętami;
- Polska: Gdynia - statki handlowe "Gdynia" i "Gdańsk" zostają objęte planem mobilizacji;
- Polska: Babi Dół (okolice Gdyni) - matki, żony i córki żołnierzy III Gdyńskiego Batalionu ON dotarły po śladach do miejsca stacjonowania tej jednostki. Spotkanie trwało od 9.00 do 11.00.
31 sierpnia 1939 (czwartek)
- Polska: do końca dnia zgodnie z planem operacyjnym skoncentrowane zostały całkowicie: 21 dywizji i 8 brygad kawalerii, częściowo: 7 dywizji piechoty i 3 brygady kawalerii;
- Polska: jednostki lotnicze przeniesione na lotniska polowe;
- Polska: gotowość bojowa osiągnięta przez oddziały morskiej i lądowej obrony wybrzeża;
- Niemcy: ambasador Polski w Niemczech, przyjęty około godziny 18.30 przez Ribbentropa po długim oczekiwaniu. Nie przekazano mu żądań;
- Polska: ruszyły transporty wojsk zgodnie z planem transportowym w przypadku mobilizacji powszechnej;
- Niemcy: „prowokacja gliwicka”, około godziny 20.30 udający Polaków hitlerowcy opanowali radiostację w Gliwicach po czym nadano kilkuminutowe przemówienie antyniemieckie. Budynek zdemolowano i pozostawiono zwłoki rzekomej „ofiary” Polaków (faktycznie więźnia obozu koncentracyjnego);
- Niemcy: dyrektywa Hitlera nr 1, zadania bez zmian, początek działań przeciwko Polsce 1 września o godzinie 4.45.
- Polska: o godzinie 3.00 polscy saperzy przez pomyłkę wysadzili most kolejowy zamiast drogowego między Żegiestowem a Piwniczną (rejon Armii „Karpaty”). Tym samym ze stacji Żegiestowo niemożliwe stało się ewakuowanie czterech parowozów, około piętnastu wagonów osobowych i dziesięciu towarowych;
- Polska: z Tczewa do niemieckiego Malborka wyjechały dwa parowozy po zamówiony pociąg towarowy nr 963 z bydłem. Załogi parowozów stanowili maszyniści: Wojciechowski, Sakowicz oraz pomocnicy: Grenz i Matuszak. W Malborku Polacy zostali aresztowani i rozebrani z mundurów. Działanie było elementem akcji opanowania mostu kolejowego w Tczewie. Parowóz polskie ciągnący wagony towarowe (a w nich także grupa szturmowa saperów) miał być prowadzony przez Niemców w naszych mundurach. Za nim miała jechać drezyna i pociąg pancerny;
- Niemcy: godzina 18.30, Niemcy szacowali polskie ugrupowanie Armii Pomorze następująco:
a) na południe od Kościerzyny, Kartuz i Tczewa: 52., 35., 36. pp oraz 16. pal,
b) w rejonie Chojnic: 16. DPrez,
c) w rejonie Sępolna: dywizja „B”,
d) w rejonie Więcborka: brygada kawalerii,
e) w marszu na północ od Bydgoszczy dwie dywizje: 15. i 50.,
f) między Bydgoszczą a Toruniem po prawej stronie Wisły: rezerwowa dywizja piechoty,
g) w rejonie Inowrocławia: 12. DP (faktycznie była 13.DP),
h) rejon Grudziądz- Brodnica: 4. i 16. DP (faktycznie tam były) oraz 2. DPrez (faktycznie 208.pp)
Podsumowując, Niemcy myśleli że mają przed sobą 10 dywizji i brygadę kawalerii, faktycznie było o połowę mniej...
- Polska: w Poznaniu o godzinie 20 żandarmeria i policja rozpoczęły operację internowania domniemanych członków niemieckiej V Kolumny;
- Polska: okólnik specjalny Związku Powstańców Śląskich – na apel w sprawie ochotników do „żywych torped” (wzorowane na Japończykach w wojnie z Chinami) zgłosiło się kilkuset Wielkopolan;
- Polska: Komenda Wielkopolskiej Chorągwi Harcerskiej (Poznań) wydało rozkaz o ostrym pogotowiu nr 1, nakazujący przystosowanie pracy harcerskiej do warunków mobilizacyjnych. Rozpoczęły działalność służby obserwacyjne, łączności, OPL i inne;
- Polska: szef sztabu Armii „Prusy” płk Obertyński do oficerów na odprawie: „istnieje możliwość, że wrócimy do Wilna bez wojny”;
- Polska: do końca dnia z południowego zgrupowania Armii „Prusy” dotarły na planowane miejsce tylko dwa bataliony 165.pułku piechoty zamiast całej 12. DP i większości 36.DP. Problemem były poważne zakłócenia w przewozie wojsk transportem kolejowym;
- Niemcy: Radio Breslau w polskojęzycznym serwisie podaje informacje o wypłynięciu zespołu polskich niszczycieli z Gdyni.
- Morze Północne: Zespół polskich niszczycieli (OORP "Błyskawica", "Burza" i "Grom") kierują sie do Anglii. W drodze zostają wukryte przez U-5 (Typ II A) i U-19 (Typ II B). Towarzyszą im też w drodze wodnosamoloty. Aby je zmylic kierują sie ku wybrzeżu norweskiemu.
- Wolne Miasto Gdańsk: "Schleswig-Holstein" otrzymuje radiogram o rozpoczęciu wojny w dniu nastepnym.
- Polska: Ostrzelano i uszkodzono nisko lecący niemiecki samolot zwiadowczy nad pozycją umocnioną Krzyżowa, Przyborów.
- Polska: Na wybrzeżu zmobilizowano kutry SG ("Batory", "Kaszub", "Mazur", "Ślązak"), oraz flotyllę kutrów rybackich jako jednostki pomocnicze;
- Polska: Utworzono Brygadę Bombową.
- Polska: Dowódca Brygady Pościgowej pułkownik pilot Stefan Pawlikowski wydaje rozkaz operacyjny aby dywizjony były w gotowości bojowej od godziny 4:00 dnia 1 wrzesnia 1939 roku. Dywizjon III/1 w stanie gotowości ostrej, dywizjon IV/1 w stanie alarmu zwykłego.
- Polska: Wołyńska BK zajmuje pozycje na polanie Mokra.
- Polska: 41.skczr., 83.pp, I/30. pal obsadzają rejon miejscowości Parzymiechy nad rzeką Widawka.
- Morze Północne: Zespół polskich niszczycieli (OORP "Błyskawica", "Burza" i "Grom") kierują sie do Anglii. W drodze zostają wukryte przez U-5 (Typ II A) i U-19 (Typ II B). Towarzyszą im też w drodze wodnosamoloty. Aby je zmylic kierują sie ku wybrzeżu norweskiemu.
- Wolne Miasto Gdańsk: "Schleswig-Holstein" otrzymuje radiogram o rozpoczęciu wojny w dniu nastepnym.
- Polska: Ostrzelano i uszkodzono nisko lecący niemiecki samolot zwiadowczy nad pozycją umocnioną Krzyżowa, Przyborów.
- Polska: Na wybrzeżu zmobilizowano kutry SG ("Batory", "Kaszub", "Mazur", "Ślązak"), oraz flotyllę kutrów rybackich jako jednostki pomocnicze;
- Polska: Utworzono Brygadę Bombową.
- Polska: Dowódca Brygady Pościgowej pułkownik pilot Stefan Pawlikowski wydaje rozkaz operacyjny aby dywizjony były w gotowości bojowej od godziny 4:00 dnia 1 wrzesnia 1939 roku. Dywizjon III/1 w stanie gotowości ostrej, dywizjon IV/1 w stanie alarmu zwykłego.
- Polska: Wołyńska BK zajmuje pozycje na polanie Mokra.
- Polska: 41.skczr., 83.pp, I/30. pal obsadzają rejon miejscowości Parzymiechy nad rzeką Widawka.
- Kanada: niszczyciele HMCS "Fraser" i "St. Laurent" opuściły port w Vancouver i skierowane zostały w stronę Kanału Panamskiego w celu wzmocnienia potencjału floty na Atlantyku.
- Polska: Rozewie - samolot R-XIII zostal otoczony kolo Rozewia przez 3 niemieckie He-60 "przyduszony" do morza i zmuszony do powrotu do Pucka;
- Polska: Gdynia - Szef Sztabu KMW zezwolił na otwarcie ognia do samolotów wykonujących naloty i rozpoznanie.
- Polska: Przed północą okręty podwodne odebrały z Nadbrzeżnego Punktu Obserwacyjnego MW komunikat, że 1 września o godzinie 5.00 3 polskie wodnosamoloty dokonają przelotu z Torunia do Szwecji (według innej relacji na trasie Toruń - Puck). Wiadomość ta dotarła ze sztabu Armii "Pomorze"
- Polska: Gdynia - Szef Sztabu KMW zezwolił na otwarcie ognia do samolotów wykonujących naloty i rozpoznanie.
- Polska: Przed północą okręty podwodne odebrały z Nadbrzeżnego Punktu Obserwacyjnego MW komunikat, że 1 września o godzinie 5.00 3 polskie wodnosamoloty dokonają przelotu z Torunia do Szwecji (według innej relacji na trasie Toruń - Puck). Wiadomość ta dotarła ze sztabu Armii "Pomorze"
1 września 1939 (piątek)
- Morze Północne: Zespół polskich niszczycieli zmienia kurs na Wielką Brytanię. O godzinie 9:25 do załóg dociera informacja o wybuchu wojny. 12:58 polskie okręty spotkały się z brytyjskimi niszczycielami HMS "Wanderer" i "Wallace", z których przeokrętowano oficera łącznikowego. Po wejściu do zatoki Firth of Forth polski dywizjon o godz. 17:37 zakotwiczył na redzie portu w Edynburgu.
- Polska: Rozpoczynają się operacje MW pod kryptonimem "Rurka" (minowanie wód Zatoki Gdańskiej) i "Worek" (działania polskich okrętów podwodnych w rejonie polskiego wybrzeża).
- Polska: Zatopione w porcie gdyńskim po popołudniowym nalocie zostają ORP "Nurek" (okręt baza nurków), ORP "Mazur" (szkolny okręt artyleryjski) i inne jednostki pomocnicze.
- Polska: Od godziny 4:00 dywizjon III/1 Brygady pościgowej w stanie gotowości ostrej.
- Polska: Rozpoczynają się walki o rejon Węgierskiej Górki.
- Polska: por. pil. Aleksander Grabszewicz (114 eskadra IV/1 dywizjonu Brygady pościgowej) dokonuje zestrzelenia bombowca Heinkel He-111H (L1+KN z 5 Staffel II(K)/LG 1). Tego samego dnia zostaje zestrzelony przez Me 109. Pilot ratuje się na spadochronie.
- Polska: 1.bczl w godzinach popołudniowych odjezdża pociągiem spod Inowrocławia do Torunia-Kutna-Skierniewic-Słotniny.
- Polska: Utworzono (tymczasowo) G.O. "Wyszków" planowane jako zgrupowanie odwodowe Naczelnego Wodza do wsparcia Armi "Modlin" i S.G.O. "Narew". Siły przewidziane do utworzenia grupy zostały włączone do innych związków taktycznych.
- Polska: Starcie nad rzeką Widawką między 83.pp z 30.DP (Armia "Łódź") a 73.pp z 19.DP.
- Polska: Pierwszy dzień wojny upłynął 2 i 3 baterii 1. Dywizjonu armat przeciwlotniczych samochodowych na zwalczaniu wrogich wypraw bombowych które udawały się w głąb kraju. 2 bateria wystrzeliła tego dnia około 120 pocisków, nie notując żadnych sukcesów. Zepsuło się natomiast jedno z dział w którym jeszcze przed wojną zgłaszano awarie oporopowrotnika.
- Polska/Niemcy: o świcie (jako godzinę przyjmuje się 4.45) oddziały niemieckie przekroczyły granicę z Polską i rozpoczęły działania wojenne bez wcześniejszego wypowiedzenia wojny;
- Niemcy: około godziny 10 rano w Reichstagu Hitler zakomunikował że „zaczęto strzelać” oraz oświadczył, że operacja zbrojna prowadzona jest na skutek prowokacji i ataków Polaków;
- Niemcy: pierwszy komunikat OKW brzmiał: „Wypełniając swe zadania, aby powstrzymać polski gwałt, niemieckie wojska lądowe przeszły dzisiaj do przeciwuderzenia....Kriegsmarine podjęła obronę Bałtyku”;
- Polska: komunikat Polskiej Agencji Telegraficznej o rozpoczęciu wojny oficjalnie pojawił się o godzinie 8 rano w komunikacie radiowym;
- Polska: dekret Prezydenta RP: marszałek Rydz-Śmigły następcą Prezydenta, Prezydent zarządza również na całym obszarze RP stan wojenny, a Prezes RM stan wyjątkowy;
- Polska: pierwsze bombardowanie Łomży, bomby spadły na aleję Legionów;
- Polska: dekret Prezydenta RP o utworzeniu komisarzy cywilnych w czasie wojny;
- Wolne Miasto Gdańsk:
a) do późnych godziny popołudniowych w budynku Poczty Gdańskiej walczyło 49 obrońców (dca por. rez. Konrad Guderski). W przeciągu miesiąca z rąk Niemców zginęli wszyscy prócz czterech, którym udało się przejść skrycie przez linie nieprzyjaciela,
b) broni się załoga polskiej składnicy na Westerplatte (około 210 żołnierzy);
- Niemcy: około godziny 10 rano w Reichstagu Hitler zakomunikował że „zaczęto strzelać” oraz oświadczył, że operacja zbrojna prowadzona jest na skutek prowokacji i ataków Polaków;
- Niemcy: pierwszy komunikat OKW brzmiał: „Wypełniając swe zadania, aby powstrzymać polski gwałt, niemieckie wojska lądowe przeszły dzisiaj do przeciwuderzenia....Kriegsmarine podjęła obronę Bałtyku”;
- Polska: komunikat Polskiej Agencji Telegraficznej o rozpoczęciu wojny oficjalnie pojawił się o godzinie 8 rano w komunikacie radiowym;
- Polska: dekret Prezydenta RP: marszałek Rydz-Śmigły następcą Prezydenta, Prezydent zarządza również na całym obszarze RP stan wojenny, a Prezes RM stan wyjątkowy;
- Polska: pierwsze bombardowanie Łomży, bomby spadły na aleję Legionów;
- Polska: dekret Prezydenta RP o utworzeniu komisarzy cywilnych w czasie wojny;
- Wolne Miasto Gdańsk:
a) do późnych godziny popołudniowych w budynku Poczty Gdańskiej walczyło 49 obrońców (dca por. rez. Konrad Guderski). W przeciągu miesiąca z rąk Niemców zginęli wszyscy prócz czterech, którym udało się przejść skrycie przez linie nieprzyjaciela,
b) broni się załoga polskiej składnicy na Westerplatte (około 210 żołnierzy);
- Polska: SGO „Narew” - w rejonie Myszyńca walczy jedynie batalion ON ze szwadronem 5. pułku ułanów, wycofuje się pod naporem niemieckiej 1. BKaw;
- Polska: Armia „Modlin” - uderzenie niemieckiej 3. Armii na Mławę (1. KA) i Przasnysz (KA „Wodrig”) i zabezpieczeniem kierunku Ostrołęka (1. BKaw). Oddziały polskie przeciwnika odparły, polska 8. DP odpoczywa w rejonie Ciechanowa;
- Polska”: Lądowa Obrona Wybrzeża: ataki niemieckie zepchnęły oddziały na pozycje główne;
- Polska: Armia „Pomorze”:
a) celem opóźnienia przeciwnika na południe od Chojnic 18. pułk ułanów dokonał szarży kawaleryjskiej pod Krojantami. Osiągnięto pewne sukcesy jednak pułk poniósł bardzo duże straty (zginął między innymi dca płk Mastalerz),
b) ciężkie walki 9.DP (jej 35.pp bił się z 2. i częścią 20. DPZmot), w luki wdziera się bardzo silna niemiecka 3.DPanc, 9. Dywizja walczyła tego dnia z dywizją pancerną, trzema dywizjami piechoty i częścią czwartej;
- Polska: Armia „Poznań”: starcia placówek nadgranicznych, jedyne natarcie w pasie działania Armii to atak w sile pułku na rejon Krotoszyna (odparty);
- Polska: Armia „Łódź”
a) na północy ugrupowania walka opóźniająca dwóch oddziałów wydzielonych 10. DP,
b) na południu ugrupowania utworzono GO „Piotrków” (Wołyńska Brygada Kawalerii i 30.DP)
c) szczególnie ciężkie ale skuteczne walki brygady wołyńskiej toczącej całodzienny bój z niemiecką 4. DPanc (w historii przybrało ono tytuł bitwy od Mokrą);
- Polska: Armia „Prusy”: wyładunek kończyły na północy tylko 19. i 29.DP, na południu był tylko jeden pułk piechoty (36.DP) w rejonie Radomia;
- Polska: Armia „Kraków”:
a) ciężkie walki 7.DP w rejonie Częstochowy,
b) pozycja główna GO „Śląsk” utrzymana,
c) w rejonie Rybnika i Żor (rozbite dwa polskie bataliony piechoty) silne natarcie niemieckiej 5.DPanc,
d) trudna sytuacja na południowym odcinku (1. BG) gdzie ze Słowacji atakowała 2.DPanc i 4.DLekka – sytuację ratowały przybywające od południa w ten rejon oddziały 10.BKZmot pułkownika Maczka;
- Polska: Armia „Karpaty” - niewielkie starcia oddziałów 2. BG i Straży Granicznej;
- Polska: próba skrytego zajęcia przez Niemców mostów w Tczewie i węzeł kolejowy w Chojnicach (zajęcie tej trasy umożliwiłoby szybki przerzut wojsk z Pomorza do Prus). Pociąg pancerny, który miał pomóc w zajęciu Chojnic został unieszkodliwiony. Podobnie pod Tczewem, Niemcy próbowali opanować je pod przykrywką jadącego pociągu osobowego a faktycznie wypełnionego wojskiem. Atak odparto, oba mosty na Wiśle wysadzono;
- Polska: nad Warszawę nie dotarła żadna z wypraw bombowych. Brygada Pościgowa stoczyła trzy bitwy powietrzne na przedpolu;
- Kanada: do służby Marynarki Wojennej wcielono kutry rybackie "Algie", "Santa Maria", "San Tomas", "Marauder", "West Coast", "Mitchell Bay", "Cape Beale" i "Takla" - mają one służyć jako jednostki patrolowe na kanadyjskim zachodnim wybrzeżu.
- Kanada: szkuner "Venture" zostaje wcielony do Marynarki Wojennej w charakterze tendra 3. Dywizjonu stacjonującego w porcie Halifax.
- Kanada: rezerwy ludzkie Marynarki Wojennej, Straży Wybrzeża i armii zostały powołane do czynnej służby.
- Chiny: amerykański krążownik lekki USS "Marbelhead" dostarczył do Szanghaju wzmocnienia dla amerykańskiego kontyngentu wojskowego w tym mieście - powodem tej akcji była obawa, że Japończycy rozpoczną działania wojenne przy okazji wybuchu wojny w Europie.
- Ocean Atlantycki: niemieckie pancerniki "kieszonkowe" "Admiral Graf Spee" i "Deutschland" znajdujące się na oceanie postawione zostały w stan podwyższonej gotowości bojowej i oczekują na rozkazy o rozpoczęciu działań bojowych na szlakach komunikacyjnych. "Admiral Graf Spee" uzupełnia paliwo z zaopatrzeniowca "Altmark" w rejonie Wysp Kanaryjskich.
- Kanada: szkuner "Venture" zostaje wcielony do Marynarki Wojennej w charakterze tendra 3. Dywizjonu stacjonującego w porcie Halifax.
- Kanada: rezerwy ludzkie Marynarki Wojennej, Straży Wybrzeża i armii zostały powołane do czynnej służby.
- Chiny: amerykański krążownik lekki USS "Marbelhead" dostarczył do Szanghaju wzmocnienia dla amerykańskiego kontyngentu wojskowego w tym mieście - powodem tej akcji była obawa, że Japończycy rozpoczną działania wojenne przy okazji wybuchu wojny w Europie.
- Ocean Atlantycki: niemieckie pancerniki "kieszonkowe" "Admiral Graf Spee" i "Deutschland" znajdujące się na oceanie postawione zostały w stan podwyższonej gotowości bojowej i oczekują na rozkazy o rozpoczęciu działań bojowych na szlakach komunikacyjnych. "Admiral Graf Spee" uzupełnia paliwo z zaopatrzeniowca "Altmark" w rejonie Wysp Kanaryjskich.
- Polska: Puck - około godziny 6.00 miał miejsce nalot na Puck i bazę MDLot. Od odłamków zginał dowódca MDLot kmdr ppor. pil. Szystowski
-Polska: Puck\Hel - o godzinie 7.30 pada rozkaz ewakuacji personelu i maszyn na Hel.
- Polska: Bałtyk - ORP "Wicher" nie został powiadomiony o odwołaniu planu "Rurka". Okręt miał osłaniać pozostałe jednostki stawiające miny. Napotkał 3 niszczyciele, jednakże dowódca kmdr ppor. de Walden nie mógł ich zaatakować, ze względu na założenia planu "Rurka".
- Polska: Gdynia - o godzinie 18.00 atak 33 bombowców na OORP "Gryf" i "Mazur". W nalocie zginął dowódca okrętu kmdr ppor. Kwiatkowski.
- ZSRR - na prośbę gen. W. Martiniego, zaczęto nadawać sygnał kierunkowy dla niemieckiego lotnictwa bombowego.
-Polska: Puck\Hel - o godzinie 7.30 pada rozkaz ewakuacji personelu i maszyn na Hel.
- Polska: Bałtyk - ORP "Wicher" nie został powiadomiony o odwołaniu planu "Rurka". Okręt miał osłaniać pozostałe jednostki stawiające miny. Napotkał 3 niszczyciele, jednakże dowódca kmdr ppor. de Walden nie mógł ich zaatakować, ze względu na założenia planu "Rurka".
- Polska: Gdynia - o godzinie 18.00 atak 33 bombowców na OORP "Gryf" i "Mazur". W nalocie zginął dowódca okrętu kmdr ppor. Kwiatkowski.
- ZSRR - na prośbę gen. W. Martiniego, zaczęto nadawać sygnał kierunkowy dla niemieckiego lotnictwa bombowego.
2 września 1939 (sobota)
- Polska: decyzją Ministra Spraw Wojskowych utworzono dowództwo obrony przeciwlotniczej obszaru kraju;
- Polska: zarządzenie skierowane do dowódców OK o przyśpieszeniu mobilizacji do dnia 4 września;
- Polska: ostatnie posiedzenie Sejmu RP;
- Polska: SGO „Narew”: drobne walki pod Bakałarzewem (Suwalszczyzna) i Grajewem oraz Stawiskami (północ od Łomży). Większy nacisk niemiecki po drodze Myszyniec-Ostrołęka, Polacy się cofają,
- Polska: Armia „ Modlin”:
a) walki na pozycjach pod Rzęgnowem i Mławą skuteczne dla strony polskiej,
b) Mazowiecka BKaw wycofała się na Przasnysz, w lukę weszły oddziały Korpusu „Wodrig” a potem DPanc „Kempf”
c) 8.DP miała wykonać kontratak na wbijającego się w lukę przeciwnika, kilkakrotnie zmieniano jej rozkazy, w końcu ruszyła w dwóch kierunkach. Niemcom udało się odeprzeć atak a nawet wywołać panikę w szeregach atakujących,
- Polska: Lądowa Obrona Wybrzeża: drobne walki,
- Polska: Armia „Pomorze”
a) zachodnia cześć ugrupowania głównie się przemieszcza,
b) ciężkie walki szczególnie z udziałem 9.DP
c) 9. i 27.DP cofają się na Bydgoszcz
- Polska: Armia „Łódź”:
a) walki głównie na południu (GO „Piotrków”)
- Polska: Armia „Kraków”:
a) 7.DP broni się w rejonie Częstochowy, coraz bardziej osamotniona. Od północy oskrzydlana przez silne związki pancerno-motorowe od południa stracono kontakt z Krakowską BKaw walczącą z niemiecką 2. DLekką
b) GO „Śląsk” broni się skutecznie,
c) ciężka bitwa 6.DP (utracono 3 bataliony) z niemiecką 5. DPanc pod Pszczyną,
d) walki opóźniające 10.BKZmot w rejonie m. Wysoka i podporządkowanego 1 pułku KOP w rejonie Rabki w walce z 2.DPanc.
- Polska: Armia „Karpaty”: walki w rejonie Doliny Dunajca, małe starcia w rejonie Przełęczy Dukielskiej,
- Polska: Westerplatte: ciężki nalot i przynajmniej dwa natarcia. Westerplatte broni się nadal!
- Polska: ataki Brygady Bombowej (18 samolotów) na niemieckie kolumny w rejonie Częstochowy i Kłobucka;
- Niemcy: Wilhelm Lübbecke składa przysięgę wojskową.
- Polska: W rejonie Wegierskiej Górki ciężkie walki. 2 września trwały zacięte walki wokół schronów. Niemcy przy pomocy artylerii, lotnictwa próbowali przebić się przez pozycje bronione przez baon „Berezwecz”. Zaciekła obrona nie pozwoliła przeciwnikowi na przedarcie się przez linie polskie i w konsekwencji okrążenia obrońców. W tej fazie udział w walkach wzięły wszystkie 4 schrony. Pod wieczór „Waligóra” oddał kilkadziesiąt strzałów na pozycje przeciwnika. 151 Kompanię Forteczną wspierała artyleria Batalionu „Berezwecz”. Około godziny 22:00 dowódca I Brygady Górskiej płk. Janusz Gaładyk na rozkaz dowódcy armii wydał rozkaz o opuszczeniu pozycji. Oddziały miały wycofać się w rejon Oczkowa aby zamknąć kierunek Kęty – Andrychów i osłaniać skrzydło 21 dywizji piechoty. Rozkaz ten dotarł jedynie do oddziałów: artylerii, części baonu „Berezwecz” i załógi „Waligóry”. W tym czasie obrońcy prowadzili ogień z umiejscowionych na stropie, za workami z piaskiem karabinów.
- Polska: por. pil. Aleksander Grabszewicz wynajmuje taksówkę i pojechał na miejsce upadku zestrzelonego dzień wcześniej bombowca. Osobiscie wycina jako trofeum blachę z krzyżem oraz wyrywa karabin maszynowy MG 15 (nr fabryczny 12568) z gondoli dolnego strzelca.
- Polska: 1.bczl wyładowywuje się na stacji Słotwiny (oficerem rozładowczym jest kpt. S. Kossobudzki) i odchodzi na południe od Budziszewic. Po pół godzinie przy wyładowywaniu sie saperów następuje niemiecki nalot na stację, w trakcie którego stacja ulego powaznym uszkodzeniom.
- Gibraltar - port opuszcza pierwszy w tej wojnie konwój, który kieruje się do Cape Town w Afryce Południowej.
- Morze Bałtyckie - okręt podwodny ORP "Sęp" atakuje niemiecki niszczyciel "Friedrich Ihn", torpeda chybia celu. W ramach kontrataku okręt podwodny zostaje uszkodzony w wyniku ataku bombami głębinowymi.
- Zatoka Pucka - niemieckie samoloty zatapiają statki pasażerskie "Gdynia" i "Gdańsk".
- Morze Bałtyckie - okręt podwodny ORP "Sęp" atakuje niemiecki niszczyciel "Friedrich Ihn", torpeda chybia celu. W ramach kontrataku okręt podwodny zostaje uszkodzony w wyniku ataku bombami głębinowymi.
- Zatoka Pucka - niemieckie samoloty zatapiają statki pasażerskie "Gdynia" i "Gdańsk".
- Polska: Pomorze - oddziały 207. DP atakujące z okolic Bytowa, docierają do granic Wolnego Miasta Gdańsk, odcinając całkowicie Wybrzeże od reszty kraju.
- Polska: Bydgoszcz - Oddział Wydzielony "Wisła" próbował powstrzymać nalot na Fordon. Po tej akcji dowódca nakazał przemundurować marynarzy w mundury polowe piechoty, pozostawiając jedynie czapki marynarskie.
- Zatoka Gdańska - ORP "Orzeł" otrzymał rozkaz ataku torpedowego na pancernik "Schleswig-Holstein" po jego wyjściu z kanału portowego. Rozkaz nie został odebrany, a pancernik i tak nie wyszedł z portu.
- Polska: Gdynia - początek budowy improwizowanego pociągu pancernego "Smok Kaszubski"
- Polska: Rewa\Mechelinki - ktoś z żołnierzy III Gdyńskiego Batalionu ON rozpuścił plotkę, że Niemcy wylądowali w tym rejonie. Batalion był dopiero w fazie formowania i dla niektórych po prostu brakowało broni, zaczęto wyrywać sztachety z płotów i wyrywać kamienie z drogi, aby ich użyć jako broni...
- Polska: Hel - samolot CANT Z-506B odleciał w kierunku Modlina. Ze względu na niepewną sytuację i brak paliwa wylądował nieopodal miejscowości Swierże Górne koło Kozienic.
- Polska: Hel - OORP "Wicher" i "Gryf" wraz z baterią imienia Heliodora Laskowskiego stoczyły pojedynek artyleryjski z 2 niszczycielami niemieckimi.
- Polska: Hel - około godziny 22.00 polski wartownik zastrzelił w porcie handlowym oficera. Powodem było nieprzestrzeganie zaciemnienia i brak odzewu na hasło.
- Polska: Bydgoszcz - Oddział Wydzielony "Wisła" próbował powstrzymać nalot na Fordon. Po tej akcji dowódca nakazał przemundurować marynarzy w mundury polowe piechoty, pozostawiając jedynie czapki marynarskie.
- Zatoka Gdańska - ORP "Orzeł" otrzymał rozkaz ataku torpedowego na pancernik "Schleswig-Holstein" po jego wyjściu z kanału portowego. Rozkaz nie został odebrany, a pancernik i tak nie wyszedł z portu.
- Polska: Gdynia - początek budowy improwizowanego pociągu pancernego "Smok Kaszubski"
- Polska: Rewa\Mechelinki - ktoś z żołnierzy III Gdyńskiego Batalionu ON rozpuścił plotkę, że Niemcy wylądowali w tym rejonie. Batalion był dopiero w fazie formowania i dla niektórych po prostu brakowało broni, zaczęto wyrywać sztachety z płotów i wyrywać kamienie z drogi, aby ich użyć jako broni...
- Polska: Hel - samolot CANT Z-506B odleciał w kierunku Modlina. Ze względu na niepewną sytuację i brak paliwa wylądował nieopodal miejscowości Swierże Górne koło Kozienic.
- Polska: Hel - OORP "Wicher" i "Gryf" wraz z baterią imienia Heliodora Laskowskiego stoczyły pojedynek artyleryjski z 2 niszczycielami niemieckimi.
- Polska: Hel - około godziny 22.00 polski wartownik zastrzelił w porcie handlowym oficera. Powodem było nieprzestrzeganie zaciemnienia i brak odzewu na hasło.
3 września 1939 (niedziela)
- Wielka Brytania: Winston Churchill zostaje ministrem marynarki.
- Wielka Brytania: Wielka Brytania wypowiada wojnę III Rzeszy w ramach zobowiązań sojuszniczych z Polską.
- Francja: Francja idąc za przykładem Wielkiej Brytanii wypowiada wojnę III Rzeszy;
- Polska: Rejon Węgierskiej Górki. O świcie 3 września schrony zostały okrążone przez piechotę przeciwnika i skazane na przegraną. Jednakże ich załogi postanowiły kontynuować walkę aż do wyczerpani środków bojowych. Wtedy też zrezygnowano z prowadzenia walki ze stropu schronu. Najwcześniej do kapitulacji zmuszony został walczący przez całą noc schron ppor. Mariana Małkowskiego – „Włóczęga”. Jego poddanie nastąpiło około 8:30 rano. Po stracie „Włóczęgi” powstały na przedpolu „Wędrowca” martwe pola, które po odkryciu skrzętnie wykorzystał przeciwnik. Według relacji kpt. Semika nieprzyjaciel wspinał się na strop i przez szyb kopuły obserwacyjno-bojowej wrzucał do środka schronu granaty ogłuszając załogę. Po południu załoga „Wędrowca” zmuszona została do schowania się w części ostrogu nie narażonej na bezpośredni ogień. Wynikało to z taktyki, którą zastosowali Niemcy: podtaczali oni działa przeciwpancerne i z bliskiej odległości strzelali w otwory strzelnic ckm i działka 37 mm doprowadzając do ich uszkodzenia. W późniejszym czasie z dział strzelali również do drzwi pancernych i wyjść ewakuacyjnych. Załoga pozbawiona możliwości obrony poddała się około 17:00. Podczas walk został ranny dowódca 151 Kompani Fortecznej kpt. Tadeusz Semik. W tym czasie załoga „Wąwozu” prowadziła walkę, lecz nieprzyjaciel skoncentrował główne siły na „Wędrowcu” i umożliwił dalszy marsz na Kraków. Wykorzystując tą sytuację żołnierze z „Wąwozu” po zapadnięciu zmroku mogli się wycofać z zajmowanych pozycji.
- Polska: Pozycja umocniona Krzyżowa, Przyborów. W dniu 3 września pozycje polskie na rozkaz dowódcy zostały opuszczone, a jednostki wycofały się pod Myślenice.
- Polska: "Krwawa niedziela" w Bydgoszczy. Niemiecka V kolumna zaatakowała oddziały polskie wycfujace się przez miasto. Doszło do regularnej bitwy ulicznej.
- Polska: z kraju przez Litwę i kraje skandynawskie zostali wysłani dowódcy misji wojskowych, do Londynu gen. dyw. Norwid-Neugebauer, do Paryża gen. dyw. Burhardt-Bukacki;
- do wojny z Niemcami przystąpiły: Wielka Brytania, Francja, Kanada, Australia, Nowa Zelandia i Indie,
- Polska: SGO „Narew”: Podlaska BKaw szykuje się do wypadu na teren Prus. W Myszyńcu przybyła kolejką wąskotorową na miejsce kompania 71.pp została zaskoczona i poniosła poważne straty (ponad 50 zabitych),
- Polska: Armia „Modlin”:
a) od godziny 12 odwodowa GO „Wyszków” przeszła pod rozkazy Armii „Modlin”
b) wieczorem broniąca głównych pozycji obronnych 20.DP otrzymała rozkaz wycofania na pozycje w rejonie lasu opinogórskiego,
c) chwilowe opanowanie przez Niemców Ciechanowa wywołało popłoch w polskim ugrupowaniu (odrzucono Niemców siłami batalionu saperów, kompanii tankietek i pociągu pancernego);
- Polska: Lądowa Obrona Wybrzeża: utracono nadgraniczne miejscowości w walce z 42. i 43. pułkiem Grenzwache, przed 2. morskim pułkiem strzelców drobne utarczki, utracono Żukowo.
- do wojny z Niemcami przystąpiły: Wielka Brytania, Francja, Kanada, Australia, Nowa Zelandia i Indie,
- Polska: SGO „Narew”: Podlaska BKaw szykuje się do wypadu na teren Prus. W Myszyńcu przybyła kolejką wąskotorową na miejsce kompania 71.pp została zaskoczona i poniosła poważne straty (ponad 50 zabitych),
- Polska: Armia „Modlin”:
a) od godziny 12 odwodowa GO „Wyszków” przeszła pod rozkazy Armii „Modlin”
b) wieczorem broniąca głównych pozycji obronnych 20.DP otrzymała rozkaz wycofania na pozycje w rejonie lasu opinogórskiego,
c) chwilowe opanowanie przez Niemców Ciechanowa wywołało popłoch w polskim ugrupowaniu (odrzucono Niemców siłami batalionu saperów, kompanii tankietek i pociągu pancernego);
- Polska: Lądowa Obrona Wybrzeża: utracono nadgraniczne miejscowości w walce z 42. i 43. pułkiem Grenzwache, przed 2. morskim pułkiem strzelców drobne utarczki, utracono Żukowo.
- Holandia: położenie stępki pod okręt podwodny O-27 budowany dla Marynarki Wojennej Holandii.
- Wielka Brytania: Royal Navy rozpoczyna dyslokację sił, Home Fleet powraca do bazy Scapa Flow. Elementy floty rozpoczynają przygotowania do osłony konwojów transportujących Brytyjskie Siły Ekspedycyjne na kontynent.
- Morze Północne: amerykański frachtowiec SS "Saccarappa" płynący z ładunkiem fosforów zostaje zatrzymany przez patrol Royal Navy. Statek zostaje zwolniony z aresztu 8 września.
- Stany Zjednoczone i Belgia: oba państwa ogłaszają neutralność wobec rodzącego się konfliktu.
- Polska: Hel: pod bombami bombowców nurkujących na dno idą dwa największe polskie okręty pozostawione na wybrzeżu: stawiacz min "Gryf" i niszczyciel "Wicher".
- Zatoka Gdańska: okręt podwodny "Ryś" stawia pole minowe złożone z 20 min w odległości około 10 mil morskich na wschód od krańca Półwyspu Helskiego.
- Zatoka Gdańska: niemiecki okręt podwodny U-14 zaatakował płynący na powierzchni okręt podwodny "Sęp". Wystrzelona torpeda eksplodowała przedwcześnie dając możliwość ucieczki polskiej jednostce.
- Morze Północe: okręt podwodny U-30 posyła na dno statek pasażerski "Athenia". Oficjalnie Niemicy podają, że jednostka była krążownikiem pomocniczym.
- Nowa Funlandia: władze Nowej Funlandii aresztują niemiecki frachtowiec SS "Christopher V. Doornum".
- Ocean Atlantycki: lekki krążownik HMS "Ajax" przechwytuje niemiecki frachtowiec SS "Olinda", który wypłynął z Montevideo. Z racji nie posiadania na pokładzie załogi pryzowej brytyjski okręt przejmuje załogę i posyła statek na dno.
- Wielka Brytania: Royal Navy rozpoczyna dyslokację sił, Home Fleet powraca do bazy Scapa Flow. Elementy floty rozpoczynają przygotowania do osłony konwojów transportujących Brytyjskie Siły Ekspedycyjne na kontynent.
- Morze Północne: amerykański frachtowiec SS "Saccarappa" płynący z ładunkiem fosforów zostaje zatrzymany przez patrol Royal Navy. Statek zostaje zwolniony z aresztu 8 września.
- Stany Zjednoczone i Belgia: oba państwa ogłaszają neutralność wobec rodzącego się konfliktu.
- Polska: Hel: pod bombami bombowców nurkujących na dno idą dwa największe polskie okręty pozostawione na wybrzeżu: stawiacz min "Gryf" i niszczyciel "Wicher".
- Zatoka Gdańska: okręt podwodny "Ryś" stawia pole minowe złożone z 20 min w odległości około 10 mil morskich na wschód od krańca Półwyspu Helskiego.
- Zatoka Gdańska: niemiecki okręt podwodny U-14 zaatakował płynący na powierzchni okręt podwodny "Sęp". Wystrzelona torpeda eksplodowała przedwcześnie dając możliwość ucieczki polskiej jednostce.
- Morze Północe: okręt podwodny U-30 posyła na dno statek pasażerski "Athenia". Oficjalnie Niemicy podają, że jednostka była krążownikiem pomocniczym.
- Nowa Funlandia: władze Nowej Funlandii aresztują niemiecki frachtowiec SS "Christopher V. Doornum".
- Ocean Atlantycki: lekki krążownik HMS "Ajax" przechwytuje niemiecki frachtowiec SS "Olinda", który wypłynął z Montevideo. Z racji nie posiadania na pokładzie załogi pryzowej brytyjski okręt przejmuje załogę i posyła statek na dno.
- Polska: Hel - OORP "Rybitwa", "Jaskółka", "Rybitwa" popłyneły do Gdyni po sztab Morskiej Obrony Wybrzeża i zapasy żywności i wody dla dywizjonu.
Samoloty niemieckie dokonują systematycznie ostrzeliwują maszyny MDLot-u zakotwiczone wzdluż cypla helskiego.
- Polska: Rumia - zawiadowca stacji Rumia wywiesił na masztach flagi Anglii i Francji.
- Polska: Gdynia - III Gdyński Batalion ON otrzymał 30 karabinów i według relacji jednego z oficerów zołnierze "odnieśli wrażenie, że taką samą radością witali broń powstańcy styczniowi"...
- Zatoka Gdańska - ORP "Ryś" w godzinach wieczornych zauważył światła nieznanego okrętu i dokonał nieudanego ataku torpedowego.
Spotkanie OORP "Orzeł" i "Wilk" w celu wymienienia informacji nt. działań na morzu i lądzie. Dowódca "Wilka" stwierdził "W razie czego wieję do Anglii", natomiast dowódca "Orła" - "Jeszcze nie wiem, zobaczę".
- Polska: Pomorze - w nocy z 3 na 4 września zdobyto pod Osową zdobyto dwa niemieckie półgąsienicowe ciągniki artyleryskie. W Stoczni Marynarki Wojennej opancerzono je blachami przeznaczonymi do budowy kadłubów niszczycieli, a także uzbrojono w ckm.
Samoloty niemieckie dokonują systematycznie ostrzeliwują maszyny MDLot-u zakotwiczone wzdluż cypla helskiego.
- Polska: Rumia - zawiadowca stacji Rumia wywiesił na masztach flagi Anglii i Francji.
- Polska: Gdynia - III Gdyński Batalion ON otrzymał 30 karabinów i według relacji jednego z oficerów zołnierze "odnieśli wrażenie, że taką samą radością witali broń powstańcy styczniowi"...
- Zatoka Gdańska - ORP "Ryś" w godzinach wieczornych zauważył światła nieznanego okrętu i dokonał nieudanego ataku torpedowego.
Spotkanie OORP "Orzeł" i "Wilk" w celu wymienienia informacji nt. działań na morzu i lądzie. Dowódca "Wilka" stwierdził "W razie czego wieję do Anglii", natomiast dowódca "Orła" - "Jeszcze nie wiem, zobaczę".
- Polska: Pomorze - w nocy z 3 na 4 września zdobyto pod Osową zdobyto dwa niemieckie półgąsienicowe ciągniki artyleryskie. W Stoczni Marynarki Wojennej opancerzono je blachami przeznaczonymi do budowy kadłubów niszczycieli, a także uzbrojono w ckm.
- Wielka Brytania: Wieczorem 3 września 1939 roku premier Neville Chamberlain powołuje do rządu Winstona Churchilla. Churchill otrzymuje stanowisko Pierwszego Lorda Admiralicji. Ta ostatnia rozsyła do wszystkich rodzajów sił zbrojnych depeszę następującej treści - "Winston powrócił".
4 września 1939 (poniedziałek)
napis na Ju-52: "Czy ludzie, benzyna, bomby czy chleb- niesiemy Polakom śmierć"
- Polska: Armia „Modlin”:
a) Niemcy opanowali ostatecznie w godzinach porannych Ciechanów
b) silne ataki lotnictwa na wycofujące się spod Mławy 8. i 20. DP (praktycznie rozbite jako całościowe związki);
c) Niemcy nie ścigają oddziałów Armii „Modlin”, ich główny kierunek koncentruje się na Różan-Pułtusk,
- Polska: GO „Wyszków” (1. i 41.DP)- zmienne decyzje co do uderzenia na skrzydło niemieckiej 3.Armii kierującej się jakoby na Modlin-Warszawę;
- Polska: SGO „Narew” przejęcie części frontu GO „Wyszków” (Różan) celem podjęcia przez tą drugą operacji zaczepnej;
- Niemcy: telefonogramy o przerzuceniu z Pomorza do Prus Wschodnich 19. KPanc (gen. Guderian) i 23. oraz 73. DP;
- Polska: Armia „ Pomorze” - wycofywać się na Kutno,
- Polska: Utworzono Armię "Lublin".
- Polska: Podlaska BK z rana przystepuje do natarcia w kierunku Białej Pińskiej.
- Polska: Pociąg pancerny nr 11 "Danuta" przejeżdża z Kcyni do Szubina. W Szubinie zostaje zbombardowany przez lotnictwo nieprzyjaciela.
- Polska: IV batalion ON na swoim południowym odcinku obrony wsparty przez pociąg opancerzony w rejonie Somonina. Ze względu na przerwanie połączenia kolejowego Kartuz z Gdynią pociąg pozostawiono w kartuzach demontując z niego uzbrojenie.
- Polska: kompania czołgów lekkich (liczaca 11 czołgów) Dowództwa Obrony Warszawy stanęła w parku Ujazdowskim.
- Niemcy: Wilhelm Lübbecke rozpoczyna szkolenie specjalistyczne w kompani szkolnej broni ciężkiej 154. pp.
- Polska: Armia „Poznań” - odwrót bez większej styczności z nieprzyjacielem,
- Polska: Armia „Łódź” - rozpoczęła się bitwa o linię Warty i Widawki (pod Mnichowem niemiecka 10.DP forsuje Wartę);
- Polska: Armia „Kraków”
a) rozkaz odwrotu na linię Nidy i Dunajca (rozkaz pisany ołówkiem przez gen. Szyllinga na kartce papieru);
b) całkowicie rozbita 7.DP
c) skuteczne walki 10.BKZmot pod Kasiną Wielką i Mszaną Dolną, pod koniec dnia odwrót na Bochnię – tym samym broniona od kilku dni bariera południowa została opuszczona,
- Polska: Podlaska BK z rana przystepuje do natarcia w kierunku Białej Pińskiej.
- Polska: Pociąg pancerny nr 11 "Danuta" przejeżdża z Kcyni do Szubina. W Szubinie zostaje zbombardowany przez lotnictwo nieprzyjaciela.
- Polska: IV batalion ON na swoim południowym odcinku obrony wsparty przez pociąg opancerzony w rejonie Somonina. Ze względu na przerwanie połączenia kolejowego Kartuz z Gdynią pociąg pozostawiono w kartuzach demontując z niego uzbrojenie.
- Polska: kompania czołgów lekkich (liczaca 11 czołgów) Dowództwa Obrony Warszawy stanęła w parku Ujazdowskim.
- Niemcy: Wilhelm Lübbecke rozpoczyna szkolenie specjalistyczne w kompani szkolnej broni ciężkiej 154. pp.
- Polska: Armia „Poznań” - odwrót bez większej styczności z nieprzyjacielem,
- Polska: Armia „Łódź” - rozpoczęła się bitwa o linię Warty i Widawki (pod Mnichowem niemiecka 10.DP forsuje Wartę);
- Polska: Armia „Kraków”
a) rozkaz odwrotu na linię Nidy i Dunajca (rozkaz pisany ołówkiem przez gen. Szyllinga na kartce papieru);
b) całkowicie rozbita 7.DP
c) skuteczne walki 10.BKZmot pod Kasiną Wielką i Mszaną Dolną, pod koniec dnia odwrót na Bochnię – tym samym broniona od kilku dni bariera południowa została opuszczona,
- Zatoka Gdańska - ORP "Ryś" został uszkodzony bombami głębinowymi.
- Polska: Toruń - Oddział Wydzielony "Wisła" silnym ogniem plot bronił mostu w Toruniu.
- Polska: Rumia - z lotniczego km (zdemontowanego z R-XIII) mat pi. Czerwiński i szer. pil. Zarudzki zestrzelili Ju-87.
- Polska: Toruń - Oddział Wydzielony "Wisła" silnym ogniem plot bronił mostu w Toruniu.
- Polska: Rumia - z lotniczego km (zdemontowanego z R-XIII) mat pi. Czerwiński i szer. pil. Zarudzki zestrzelili Ju-87.
- Niemcy: brytyjskie samoloty bombowe Wellington oraz Blenheim (łącznie 29 samolotów) dokonały pierwszego nalotu na niemieckie okręty wojenne stacjonujące w Wilhelmshaven oraz u ujścia Łaby. W wyniku ataku utracono 9 samolotów, a straty zadane Niemcom ograniczyły się do uszodzeń lekkiego krążownika "Emden" oraz trafienia pancernika kieszonkowego "Admiral Scheer" (bomby niewybuchły).
Autorzy: R. v Gelerth, szafran, Lupac, Michał Gajzler, mac76,
APPENDIX.
JÓZEF MACKIEWICZ:
( )
Gdyby jednak kandydat ten nie uzyskał większości głosów, zgłaszam wspomnianą tu kandydaturę,Sapiehy, "Wojnę z wysokości siodła". Przeciw tej drugiej kandydaturze, tej drugiej "wojnie" w tytule, najbardziej mogłoby przemawiać to właściwie, że nie możemy ciągle nagradzać seryjnych wydań Fundacji Kulturalnej, bo w końcu gotowi są nas, bo ja wiem, posądzić o branie łapówek...
Powodzenie jakie jego książka osiągnęła wśród czytelników -co jak wiadomo nie zawsze jest sprawdzianem - ale tym razem chyba słusznie świadczy o wartości tej książki. Osobiście uważam ją w ogóle za najlepszą - jeśli chodzi o literackie ujęcie - z tego wszystkiego, co napisano dotychczas o kampanii wrześniowej. To nic, że ona jest bardzo krótka, że ma formę autentycznego diariusza. Ma ona jeden z największych walorów literackich, mianowicie pozbawiona jest histerii. Tej histerii, która w większym albo choć małym stopniu ale występuje w utworach z okresu minionej wojny, a którą uważa się za obowiązujący przejaw patriotyzmu, czystości linii politycznej, za wyraz licytacji z literaturą komunistyczną w kraju, bo ja wiem zresztą za co... Książki tego rodzaju są zazwyczaj nudne, nudą małej prawdy. Uważa się je za reprezentacyjne, chwali publicznie, ale czyta najczęściej ziewając, nie doczytuje, bo z góry wiadomo, jak tam będzie opisane. Natomiast lakoniczną w istocie książkę Sapiehy czytałem jednym tchem. I rzecz zastanawiająca: o przebiegu akcji w książce Sapiehy jako akcji historycznej wiadomo również każdemu z góry; a jednak słyszałem od wielu osób, że czytali ją także właśnie: "jednym tchem", nie mogąc się oderwać. Książka Sapiehy nie jest książką reprezentacyjną, ale jest książką doskonałą, i na pewno godną nagrody.
*
Subskrybuj:
Komentarze do posta (Atom)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz