*********************************************************************************
Łukasz Kozłowski
Dawid Jakubowski
Włodzimierz Lenin.
Wspomnienie życia.
"Są ludzie, których znaczenie nie daje się wypowiedzieć ludzkim językiem, którzy, jak gdyby poruszając jakąś dźwignię, naginali historię w swoją stronę... Lenin w polityce jest wielkim, lecz jednocześnie realnym, ziemskim, prawdziwym człowiekiem.”
Maksym Gorki.
22 (10) kwietnia 1870 roku w Symbirsku w rodzinie inspektora i dyrektora szkół ludowych Guberni Symbirskiej, uszlachconego przez cara, mieszczanina – Ilji Nikołajewicza Uljanowa urodził się Włodzimierz Iljicz Uljanow. Dzień 22 kwietnia w 1990 roku ogłoszono Dniem Ziemi. Istotnie, Ziemia wydała wtedy człowieka, który miał na zawsze odmienić oblicze jej historii.
Rodzina Włodzimierza Uljanowa (zwanego dalej Leninem [1]) nie żyła nad wyraz bogato (a na pewno nie w zbytku), ale też niczego jej nigdy nie brakowało. Ojciec Lenina dostawał stosunkowo wysoką pensję, jako, że był carskim urzędnikiem, a ponadto dzięki otrzymaniu szlachectwa i dość pokaźnego gospodarstwa ziemskiego, polepszyło w rosyjskim społeczeństwie pozycję Uljanowów i zapewniło im dochód na życie.
Rodzina Włodzimierza bynajmniej nie była uległa caratowi i nie zgadzała się z tym ustrojem. Brat Lenina, Aleksander – był członkiem rewolucyjnej organizacji rosyjskiej, która walczyła z reżimem Aleksandra III – ówczesnego cara rosyjskiego. To właśnie brat zapoznawał młodego Lenina z marksistowską literaturą.
Brata Włodzimierza skazano na śmierć za działalność rewolucyjną.
Ta śmierć była dla Lenina wstrząsem. Bardzo ją przeżył. Lenin znienawidził carat i za wszelką cenę chciał go zniszczyć. Wcześnie ukształtował jego poglądy właśnie niesprawiedliwy sąd nad jego bratem – który walczył z carskim uciskiem. Młody Lenin ujrzał, że za chęć pomocy ludziom i wyzwolenie płaci się w carskiej Rosji śmiercią. W toku życia i studiów marksizmu – przekonywał się, że tak było wówczas wszędzie, na całym świecie.
Lenin poszedł na studia w Kazaniu, skąd został jednak wydalony za działalność rewolucyjną – co było typowe dla tamtych czasów. Został zesłany – co też było niezwykle popularne, szczególnie w carskiej Rosji.
Na zesłaniu Lenin poświęcił się studiowaniu pism marksistów i ogólnie studiowaniu filozofii i ówczesnych idei politycznych. Chciał jednak kończyć studia i zrobił to. Sam przerobił cały program uniwersytecki i zdał egzaminy na Uniwersytecie Petersburskim.
Właśnie w Petersburgu Lenin poznał Nadieżdę Krupską, która potem została jego żoną i zawsze wiernie przy nim trwała, wspomagając go w najtrudniejszych chwilach.
Przez długie lata potem Lenina rzucało po Europie na emigracji. Najwięcej przebywał w Szwajcarii i Francji. Tutaj też poświęcił się pracy teoretycznej. Rozszerzał swe kontakty ze światem marksizmu i ruchu robotniczego. Poznał min. Jerzego Plechanowa, Karla Liebknechta i Paula Lafargue i jego żonę – Laurę – córkę Karola Marksa.
We wrześniu 1895 roku Lenin znów wrócił do Rosji – i w listopadzie założył, łącząc wszystkie rosyjskie kółka marksistowskie, Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej. Miał być to zaczątek partii marksistowskiej w Rosji.
Za działalność rewolucyjną skazano Lenina najpierw na więzienie, potem na zesłanie. Było to w grudniu 1895 roku. Na zesłaniu we wsi Suszenskoje w Guberni Jenisejskiej, Lenin walczył w sposób teoretyczny – pisząc wiele artykułów - z oportunistycznym ruchem, który właśnie pojawił się w socjaldemokracji niemieckiej. Lenin zawsze ostro przeciwstawiał się oportunizmowi. Uważał go za do niczego nie prowadzący ruch, który zdradza klasę robotniczą. Na zesłaniu opracowywał także program partii marksistowskiej, którą chciał od dawna utworzyć.
W okresie tego zesłania zdarzyła się jeszcze jedna ważna rzecz w życiu Włodzimierza Uljanowa – poślubił on, także zesłaną na własną prośbę Nadieżdę Krupską.
W 1900 roku kończyło się zesłanie, wobec czego Lenin wrócił do centrum kraju. Powołano – na razie symbolicznie (bez statutu i programu), Socjaldemokratyczną Partię Robotniczą Rosji (SDPRR). Lenin bardzo ucieszył się z powstania tejże partii.
Jesienią tego roku wyjechał do Szwajcarii, a potem do Niemiec. W Niemczech rozpoczął redagowanie „Iskry” [2] – gazety marksistów rosyjskich. Ścigany przez policję uciekł do Anglii, do Londynu gdzie mieszkał pod nazwiskiem Richter. Pracował tu nad propagandą programu agrarnego i teoretycznie walczył z eserowcami. Poznawał także angielski ruch robotniczy.
W 1903 roku Lenin przeniósł się do Genewy.
W tym samym roku odbył się w Brukseli II Zjazd SDPRR, na którym to powstał bolszewizm i wyodrębniła się idea partii nowego typu. Zjazd podzielił się na dwa stronnictwa, jedno – z Leninem na czele – bolszewików i drugie – na czele z Fiodorem Danem i Julijem Martowem – mienszewików. [3] Odtąd Lenin bezlitośnie zwalczał w licznych artykułach i pracach mienszewików, wykazując, że zdradzili oni ruch robotniczy i ideę rewolucji.
W 1905 roku wybuchła rewolucja w Rosji. Rozwój kapitalizmu nie mógł znieść utrzymywanych ciągle przez państwo reliktów feudalizmu. Do wybuchu rewolucji przyczynił się także wzmożony wyzysk chłopa, niewolonego już nie tylko przez obszarnika i kler, ale także kapitalistę wiejskiego. Iskrą do tej rewolucji była „Krwawa niedziela” – kiedy to wojska carskie (carem był już wówczas Mikołaj II) otworzyły ogień do demonstrantów niosących petycję do cara. Zginęło ponad 4600 osób. Tego proletariat rosyjski i rosyjscy chłopi – masy uciskane – nie zniosły. Wybuchł wielki masowy ruch, który chciały wykorzystać różne klasy. Od liberalnych demokratów po ugrupowania chłopskie i w końcu ugrupowania marksistowskie.
Lenin w 1905 wrócił z emigracji do Petersburga i rozpoczął ożywioną działalność rewolucyjną. Bolszewicy agitowali ludność jak tylko mogli – wybuchały kolejne strajki. Pracy odmawiały tak ważne instytucje jak poczta czy kolej. Zaprotestowało także wojsko – zbuntowała się załoga pancernika „Potiomkin”. Protestowały całe narody – nie zgadzające się z uciskiem carskim.
Kluczowym momentem rewolucji było powstanie robotników moskiewskich – krwawo stłumione przez carat.
Odtąd fala rewolucyjna poczęła opadać. Carat uspokoił burżuazję, organizując Dumę. Premierem został Piotr Stołypin. Rewolucja się skończyła.
W 1906 roku Lenin, po przegranej rewolucji, znów znajduje się na emigracji. Niedaleko - bo w Szwecji – w Sztokholmie, gdzie odbywa się IV Zjazd SDPRR [4], zjednoczeniowy – zjednoczyło się kilka autonomicznych do tej pory partii robotniczych Imperium Rosyjskiego (min. SDKPiL).
Niestety większość swoich uchwał na Zjeździe zdołali przeforsować mienszewicy.
Po Zjeździe Lenin wraca do Petersburga, gdzie działa na rzecz przekonania członków SDPRR do linii politycznej bolszewików.
W 1907 roku odbył się w Londynie V Zjazd SDPRR [5], na którym to działania Lenina w Petersburgu uwidoczniły się. Partia przyjęła bolszewicką koncepcję w kwestii partii burżuazyjnych i ruchu chłopskiego. Później Lenin zamieszkał w Finlandii min. w Kukkoala – blisko Rosji i Petersburga.
Niestety groziło mu tutaj aresztowanie więc w 1908 roku wyjechał znów do Szwajcarii, do Genewy.
Na tym zesłaniu Lenin poświęcił się przede wszystkim zwalczaniu sekciarstwa i rewizjonizmu w partii. Najmocniej walczył z mienszewikami – których nadal uważał za najgorsze zagrożenie dla partii i ogólnie ruchu robotniczego i rewolucyjnego.
W czasie emigracji Lenin występował ostro także przeciwko rewizjonizmowi II Międzynarodówki, postulując utworzenie trzeciej. W tych sprawach występował na wielu jej naradach i kongresach.
W grudniu 1908 Lenin przenosi się do Francji, do Longjumeau – miejscowości pod Paryżem. Tutaj też w roku 1909 poznaje Inessę Armand – która przez dłuższy okres czasu była jego kochanką. Nadieżda – wówczas już od dawna żona Lenina – przystawała na to, rozumiała męża, który miał w niej zawsze oparcie i pomoc – i niewątpliwie ją także kochał, ale pożadał piękna, a Inessa była kobieta nad wyraz urodziwą. Inessa i Nadieżda były zresztą zawsze dobrymi towarzyszkami i przyjaciółkami.W 1920 r. Inessa która była także aktywną rewolucjonistką zmarła na cholerę , co pogrążyło Lenina w wielkim bólu. Nadieżda zaopiekowała się wówczas dziećmi zmarłej towarzyszki.
W 1909 – 1911 roku rozbieżności między bolszewikami a mienszewikami stawały się coraz większe. Lenin podniósł kwestię całkowitego oddzielenia się stronnictwa bolszewickiego od SDPRR i założenie własnej, samodzielnej partii o linii wyłącznie bolszewickiej. Miało to faktyczne znaczenie, gdyż w Rosji narastała ponownie fala rewolucyjna, a bolszewicy, konsekwentnie dążący do rewolucji nie mogli ciągnąć za sobą oportunistycznego ogona mienszewickiego.
W 1912 roku na konferencji partyjnej w Pradze udało się ostatecznie zerwać z mienszewikami, wykluczając ich z SDPRR.
Po konferencji bolszewicy zaczęli wydawać gazetę „Prawda” [6], która była bardzo ważna dla Lenina, zarówno w czasie jej powstawania – miała wypełniać niezwykle ważną rolę agitacyjną w Rosji, (wobec nadchodzącej fali rewolucyjnej) jak i już w Rosji porewolucyjnej – radzieckiej.
W czerwcu 1912 roku Lenin przeniósł się z Francji do Polski – do Krakowa – by ułatwić kierowanie partią i być bliżej rewolucyjnych wydarzeń. Zamierzał utworzyć tutaj szkołę partyjną – podobną do tej, którą prowadził w Longjumeau pod Paryżem. W okresie 1912 – 1914 Lenin przebywał też często w Poroninie [7] (miejscowość odległa o 16 km od Nowego Targu) i Białym Dunajcu. Uwielbiał piesze wędrówki po górach i wycieczki rowerowe.
Tutaj – w Polsce zastała go wojna. W 1914 został przez władze austriackie aresztowany, pod pretekstem szpiegowania na rzecz Rosji. Wtedy sprawy toczyły się często w przyspieszonym trybie i za samo podejrzenie można było być rozstrzelanym. Dlatego uwięzienie Lenina nie było sprawą błahą.
Jednak po jedenastodniowym pobycie w areszcie w Nowym Targu, Lenin został zwolniony, za sprawą wstawiennictwa socjaldemokratycznego posła – Wiktora Adlera, który przedstawił sprawę Lenina ówczesnemu premierowi Austriackiemu – Karolowi Sturkgh’owi. Jako, że Adler napisał do premiera, że Lenin jest najwybitniejszym wodzem rosyjskich robotników, Sturkgh kazał zwolnić Lenina (liczono, że wywoła on rewolucję w Rosji i odsunie ją od wojny).
Wobec takiego obrotu sprawy – i wybuchu wojny – Lenin wyjechał z małego Poronina – do Berna, gdzie zebrali się wówczas przywódcy i najwybitniejsi działacze wszelkich partii i stronnictw robotniczych. Lenin ostro i stanowczo opowiadał się przeciwko wojnie, postulując zmianę jej imperialistycznego charakteru w wojnę domową – przeciwko caratowi i burżuazyjnemu rządowi.
Lenin także mocno akcentował to, że Polska powinna być niepodległa. W 1914 roku – a więc na początku wojny – napisał pracę „O prawie narodów do samostanowienia”, gdzie szeroko wypowiada się na tematy niepodległości krajów. Uważał, że walka o wyzwolenie narodowe może prowadzić równolegle do wyzwolenia od ucisku.
We wrześniu 1915 roku Lenin bierze udział w konferencji antywojennej socjalistów w Zimmerwaldzie, a w styczniu 1916 roku w Kienthalu.
8 marca 1917 roku wybucha w Rosji Rewolucja Lutowa, rozpoczęta w Piotrogrodzie. Na większą skalę powtórzyły się zjawiska z rewolucji 1905 roku. Zbuntowali się masowo robotnicy, chłopi i żołnierze. Zniszczono siedziby okrytej złą sławą Ochrany (tajnej policji carskiej) i innych instytucji państwowych. Uwolniono więźniów z Twierdzy Pietropawłowskiej.
15 marca 1917 roku car Mikołaj II abdykował na rzecz swego brata – wielkiego księcia Michaiła. Ten jednak zrzekł się władzy. Objął ją Tymczasowy Komitet Dumy, przemianowany wkrótce na Rząd Tymczasowy. Obalono carat.
W Rosji powstał system dwuwładzy, jako, że w Piotrogrodzie utworzono Radę Piotrogrodzką – na czele z socjaldemokratami i eserowcami, a w Moskwie działał Rząd Tymczasowy, kierowany przez kadetów (na czele z Gieorgijem Lwowem), popierany przez prawicowych eserowców (na czele z Aleksandrem Kiereńskim) i umiarkowanych monarchistów. Rząd Tymczasowy był rządem burżuazji, skupiającym u władzy najbogatszych ludzi ówczesnej Rosji.
Jednocześnie zaczęły powstawać Rady – robotnicze i chłopskie w kraju i żołnierskie - na froncie. Rosja była więc podzielona i nie wiadomo było dokładnie, kto nią rządził.
Przegrana na froncie i pogarszająca się sytuacja gospodarcza nasiliły rewolucyjne nastroje ludu.
Lenin szybko wyczuł tę rewolucyjną falę w Rosji i czym prędzej wracał do kraju. Osławionym zaplombowanym pociągiem, podstawionym przez rząd niemiecki (w którego żywotnym interesie był wybuch rewolucji w Rosji i wyłączenie jej z wojny) Lenin przedostał się wraz z towarzyszami (min. Karolem Radkiem, Nadieżdą Krupską, Inessą Armand, Grigorijem Zinowjewem, Feliksem Konem) przez Niemcy do Petersburga.
Tutaj Lenin wygłasza swoje Tezy Kwietniowe, wzywając do przejścia od rewolucji burżuazyjnej do rewolucji socjalistycznej, a jednocześnie wzmacniając znacząco agitację przeciwko imperialistycznej wojnie. Lenin już wówczas był znanym liderem opozycji antyrządowej i przywódcą ruchu robotniczego. Witany owacyjnie – wygłosił płomiennie powyższe Tezy.
3 maja 1917 roku Bolszewicy tworzą paramilitarne oddziały, zwane „Czerwoną Gwardią”, mające na celu walkę w rewolucji. W tym samym miesiącu do Rządu Tymczasowego wchodzą mienszewicy, co bardzo wzburza Lenina. Przeszli oni na stronę burżuazyjnego rządu, co ostatecznie potwierdziło ich zdradę.
W czerwcu powstaje partia lewicowych eserowców – którzy będą później rządzić wespół z bolszewikami.
16 lipca mają miejsce wielkie demonstracje w Piotrogrodzie przeciwko Rządowi Tymczasowemu (tzw. Dni Lipcowe). Bolszewicy próbują przy tej okazji przejąć władzę, jednak się im to nie udaje. Rząd otwiera ogień do bolszewickich demonstrantów. Giną ludzie. Rząd delegalizuje partię bolszewicką, oskarżając ją o szpiegostwo i działanie na rzecz Niemiec. Lenin ucieka do Finlandii, gdzie ukrywa się nad jeziorem Razliw, skąd kieruje partią.
21 lipca Gieorgij Lwow składa dymisję i na czele Rządu Tymczasowego staje eserowiec Aleksander Kiereński. W Rosji pogłębia się kryzys gospodarczy. Na froncie Armia Rosyjska ponosi coraz większe straty.
8 sierpnia 1917 roku odbywa się VI Zjazd SDPRR(b), na którym to partia postanawia rozpoczęcie przygotowań do zbrojnego przejęcia władzy.
7 września głównodowodzący wojsk rosyjskich generał Ławr Korniłow pod pretekstem możliwości bolszewickiej rewolty zażądał dymisji ministrów i wysłał do Piotrogrodu oddziały zbrojne. Kiereński uznał to za próbę przejęcia władzy i wezwał robotników do obrony Rządu. Pucz Korniłowa przegrał.
22 września odbywają się wybory do Rady Piotrogrodzkiej. Większość zdobywają bolszewicy, a 8 października na czele Rady staje Lew Trocki – wówczas już bolszewik.
20 października z Finlandii powraca do Piotrogrodu Lenin. KC partii bolszewickiej przyjmuje rezolucję o zbrojnym przejęciu władzy. W nocy z 6 na 7 listopada 1917 wybucha rewolucja październikowa.
Bolszewicka Czerwona Gwardia atakuje i zdobywa Pałac Zimowy, w którym ukrywali się ministrowie Rządu Tymczasowego. Rewolucją kierował Trocki, Lenin działał z ukrycia jako teoretyk i inspirator.
7 listopada Lew Trocki – przewodniczący Rady Piotrogrodzkiej ogłasza przejęcie władzy przejęcie władzy przez II Zjazd Rad.
Zjazd uchwala dekrety o pokoju i o ziemi, a także 17 listopada powołuje Radę Komisarzy Ludowych (RKL) i Ogólnorosyjski Centralny Komitet Wykonawczy Rad (WCIK [8]). Lenin staje na czele Rady Komisarzy Ludowych. Z początku nie chciał przyjąć tej funkcji, a jedynie miał być obserwatorem działań rządu i w razie czego służyć radą. Ostatecznie zdecydował się jednak objąć urząd.
Po upragnionej od dawna rewolucji socjalistycznej w Rosji, Lenin zajął się z całą swoją energią organizacją pierwszego państwa socjalistycznego w dziejach - Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (RFSRR) [9]. Codzienne życie wypełniało mu mnóstwo obowiązków partyjnych i państwowych.
Jednym z ważniejszych zadań było powołanie 20 grudnia 1917 r. Wszechrosyjskiej Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Sabotażem i Kontrrewolucją (CzK, WCzK, Czeka) [10].
Jako, że siły kontrrewolucyjne nasilały w kraju swe działania, Lenin musiał powołać do życia nadzwyczajną instytucję państwową. Na czele Czeki stanął polski rewolucjonista, który miał doświadczenie 11- letniego pobytu na zesłaniach i w carskich więzieniach Feliks Dzierżyński.
Ważna jest inicjatywa jak przyświecała Leninowi i Dzierżyńskiemu, którą było stworzenie w młodym państwie Rad siły której zadaniem była obrona zdobyczy rewolucji, co obejmowało walkę nie tylko z nasilającą się kontrrewolucją krajową i zagraniczną (która wyrażała się w nasilonych działaniach mienszewików, prawicowych eserowców, kadetów i zagranicznych wrogich klasowo sił, zmierzających do obalenia pierwszego na świecie socjalistycznego rządu), ale i z pospolitą przestępczością.
Na ulicach radzieckich miast powszechne były rozboje. W 1918 r. ofiarą ulicznych rzezimieszków stał się nawet sam Lenin, któremu ukradziono samochód, w czasie, gdy jechał do kliniki do chorej żony.
Zarówno Lenin jak i Dzierżyński pilnowali by w Czeka nie szerzyło się zło i dlatego do września 1918 r. zdołali powstrzymać egzekucje z przyczyn politycznych.
W Czeka znalazły tez początkowo wyraz demokratyczne przekonania Lenina i Dzierżyńskiego którzy wprowadzili do jej kolegium kierowniczego lewicowych eserowców, szczególnie ufając zastępcy Dzierżyńskiego, Wiaczesławowi Aleksandrowiczowi z tej partii.
Lenin przykładał dużą rolę do samodzielności i rozbudowy rad jako organów oddolnej demokratycznej kontroli poczynań rządu i podległych mu instytucji. W wyborach do Konstytuanty 25 listopada 1917 r. bolszewicy zdobyli 1/3 głosów. Głosami najbogatszych i niedoświadczonych wyborców większość uzyskali w niej prawicowi eserowcy i mienszewicy tworząc siłę zdecydowanie antydemokratyczną i antyrewolucyjną.
Na to wstrzymywanie wszelkich demokratycznych i postępowych inicjatyw bolszewicy nie mogli pozwolić.
Dlatego podczas pierwszego posiedzenia tej instytucji w styczniu 1918 r. zdecydowali o rozwiązaniu konstytuanty, wytrącając broń z ręki tym którzy liczyli na sparaliżowanie rewolucyjnych przeobrażeń poprzez wykorzystywanie do tego celu parlamentarnej trybuny.
Lenin zauważał wyższość Rad nad zgromadzeniem konstytucyjnym. Wdrażał plany demokracji bezpośredniej – jedynej prawdziwej demokracji. Uzasadniał to w następujący sposób:„Niezbędne jest nie tylko przedstawicielstwo w typie demokracji,
ale i budowa całego zarządzania państwem od dołu, przez same masy, ich aktywny
udział na każdym kroku życia ich aktywna rola w zarządzaniu. "
Parlament w warunkach rewolucji rosyjskiej mógł tylko stanowić przyczółek do wiecznego atakowania bolszewickiej władzy i paraliżowania kraju.
To jednak nie zniechęciło opozycji, której nie w smak była demokracja bezpośrednia i postanowili siłą pozbyć się Lenina i jego zwolenników.
W międzyczasie - 3 marca 1918 roku w Brześciu Litewskim podpisano pokój, kończący wojnę z Niemcami. Bolszewicka władza zgodziła się na spore ustępstwa, kosztem zakończenia wojny. Od RFSRR oderwane zostały na rzecz Niemiec Polska, Ukraina, Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś i Finlandia. Ponadto RFSRR wyłączało się z sojuszu z Ententą – czemu przyklasnął sam Lenin. Jednym z punktów traktatu pokojowego miała też być demobilizacja armii.
Delegacji, która wyjechała na rokowania pokojowe z Niemcami przewodniczył Lew Trocki. Chociaż ten traktat był krzywdzący dla Rosji Radzieckiej i oddawał znaczne ziemie pod władzę burżuazyjnego ustroju Niemiec, to Lenin i władza radziecka musiała go przyjąć. Kraj znajdował się na skraju gospodarczej zapaści i trzeba było za wszelką cenę doprowadzić do pokoju i zakończenia bardzo kosztownej wojny. Lenin wiedział, że partia ma zajmować się teraz budowaniem socjalizmu, a nie ciągnięciem imperialistycznej wojny.
13 marca 1918, Lew Trocki – ówczesny Komisarz Wojny zaczyna formowanie oddziałów armii rewolucyjnej – nazwanej Armią Czerwoną. Jej cel to przede wszystkim obrona państwa Rad przed zorganizowaną militarnie kontrrewolucją, możliwymi interwencjami obcych sił, lub wojną. Armia Czerwona ze względu na słabo rozwiniętą technikę wojskową Rosji, nie stanowiła bardzo mocnej siły militarnej. Jej przewaga wyrażała się w liczbie żołnierzy. Armia Czerwona istotnie spełniła swe zadanie, pokonując kontrrewolucję „białych” i walcząc z ofensywą polską.
Pierwszy poważny kontrrewolucyjny cios przyszedł ze strony z której najmniej się tego spodziewano. Od połowy 1918 r. narastał konflikt z koalicjantem rządowym - lewicowymi eserowcami, którzy w marcu 1918 r. w dzień po ratyfikowaniu pokoju brzeskiego na znak protestu opuścili Radę Komisarzy Ludowych.
Mimo nieporozumień, lewicowi eserowcy na osobiste polecenie Dzierżyńskiego pozostali w Czece, gdyż był on zdania, że pomagają oni powstrzymać tych spośród czekistów, którzy chcieli jedynie odwetu na burżuazji i rozprawy z wrogami. Jego zastępcy Łacis i Peters rozpoczęli prywatną wojnę polegającą na donosach przeciw eserowcom do Lenina i Dzierżyńskiego, którzy jednak ignorowali to. Jednocześnie eserowcy czując podkopywanie własnej pozycji i obarczając Lenina winą za pokój brzeski i uważając go za zdrajcę podczas V Zjazdu Rad domagali się zerwania pokoju brzeskiego i rozpoczęcia wojny z Niemcami, a także stawiali w polityce wewnętrznej warunki rozwiązania Komitetów Biedoty i oddziałów
aprowizacyjnych, anulowania zarządzenia o obowiązkowych dostawach dla państwa nadwyżek zbożowych i zaprzestania kampanii przeciw bogatym chłopom -kułakom.
Bolszewicy, którzy na zjeździe stanowili zdecydowaną większość ( na 1164 delegatów 773 należało do ich partii, podczas gdy lewicowych eserowców było 353) odrzucili te żądania. Wobec takiego obrotu spraw eserowcy zdobyli się na akt przemocy , próbując sięgnąć po najwyższą władzę i wymordować bolszewików.
6 lipca 1918 r. lewicowy eserowiec, czekista Blumkin zabił przedstawiciela dyplomatycznego Niemiec w Rosji hrabiego Mirbacha . Następnie Dzierżyński który przyjechał by aresztować Blumkina w siedzibie buntowników sam został niespodziewanie uwięziony. Buntownicy ostrzelali Kreml.
Następnego dnia bunt został stłumiony przy znacznym udziale strzelców łotewskich pod dowództwem Joachima Vacetisa. Mimo to i mimo uchwalenia przez V Zjazd Rad 9 lipca pociągnięcia do odpowiedzialności przywódców buntu i usunięcia ich z Rad, co poprzedziła czasowa honorowa dymisja Dzierżyńskiego, nie zrażeni tym lewicowi eserowcy wywołali na przełomie lipca i sierpnia bunty w 23 miastach centralnej Rosji -największe w Jarosławiu, Rybińsku i Muromie . 11 lipca 1918 r. głównodowodzący wojskami radzieckimi na Froncie Wschodnim Michaił Murawiew ogłosił sojusz ze zbuntowanym korpusem czechosłowackim i wojnę z Niemcami, chcąc zlikwidować rządy bolszewickie. Bunt się nie udał, a Murawiew zginął podczas aresztowania.
17 lipca 1918 w Jakaterynburgu ginie więziony od 1917 roku car Mikołaj II wraz z rodziną. Lenin od dawna postulował, żeby używać cara jako karty przetargowej w rokowaniach z Białymi, a w końcu się go pozbyć, by zniszczyć symbol osobowy, który przyświecał Białym – dążącym do restauracji caratu. Car zabity został jednak nie z polecenia Lenina, a z polecenia miejscowych władz Jakaterynburga, w obliczu zbliżającego się białego frontu.
30 sierpnia 1918 r. lewicowy eserowiec (wg.innych danych członek Ludowo-Socjalitycznej Partii Pracy) Kannegisser zastrzelił Moisieja Urickiego czlonka kierownictwa Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego dowodzącego rewolucją październikową i szefa piotrogrodzkiej Czeki , przeciwnika egzekucji politycznych. Tego samego dnia zabito innego działacza bolszewickiego Wołodarskiego. Także 30 sierpnia Lenin przemawia w fabryce Michelsona w Moskwie. Po płomiennej mowie wychodzi przed fabrykę i zmierza do samochodu. Otacza go tłum robotników, którzy chcą zobaczyć lub chwilkę porozmawiać z wodzem. Lenin jak zwykle w takich sytuacjach zatrzymuje się i rozmawia z nimi. Z tłumu wychodzi osoba, trzymająca rewolwer w ręku. Oddaje dwa strzały w pierś Lenina. Przez lata jedyną podejrzaną była Fania Kapłan , której dorobiono legendę terrorystki eserowskiej, która miała dokonać zamachu, gdyż sprzeciwiała się stanowczo rozpędzeniu Konstytuanty i nie zgadzała się z bolszewicką władzą. Jednak słowa ciężko rannego Lenina do swego kierowcy: „Schwytaj go” i wyniki nowszych badań historycznych dowodzą że Kapłan nie umiała strzelać, a odegrała w istocie rolę kozła ofiarnego, co zrobiła już dawniej w czasach carskich, gdy rzekomo z jej inicjatywy wybuchła bomba w pokoju hotelowym. W obu przypadkach kryła najprawdopodobniej swego kochanka Jaszę, pospolitego przestępcę , który tym razem ze zmienioną tożsamością zdołał kryć się od pewnego czasu w mundurze czekisty.
Kto był mocodawcą Jaszy? Najprawdopodobniej byli to lewicowi eserowcy.
Kule które zraniły Lenina zawierały dużą dawkę śmiertelnej trucizny - nacięto je w kształcie krzyża i nasączono kurarą. Przywódca rewolucji cudem przeżył, ale od tej pory stan jego zdrowia stale się pogarszał. Kapłan mimo polecenia Lenina , by oszczędzić ją i pozwolić jej kiedyś oglądać i docenić po latach, dobrodziejstwa komunizmu, została rozstrzelana, co według części historyków rzuca cień podejrzenia o autorstwo zamachu na Iljicza, na Jakowa Swierdłowa, jego bliskiego współpracownika, który kazał pospiesznie dokonać egzekucji więźniarki komendantowi Kremla Pawłowi Malkowowi. Faktem jest, że gdy przy okazji aresztowania syna Swierdłowa -funkcjonariusza NKWD w latach 30-stych otwarto sejf jego ojca znaleziono duże rezerwy nie rejestrowanego złota i prawdą jest również że Swierdłow miał prywatną armię przeprowadzającą czystki polityczne na Kaukazie. Czy jednak zdobyłby się na taki czyn i czy to nie partia lewicowych eserowców miała większy interes w pozbyciu się Lenina?
4 września 1918 w związku z nasilaniem się działań kontrrewolucyjnych partii mienszewickiej, eserowskiej i kadeckiej, nastąpiły masowe aresztowania i wyroki śmierci. Okres ten określany jest mianem „Czerwonego terroru”. Ludność popierała terror wobec tych zdradzieckich, kontrrewolucyjnych partii, co wyrażało się w manifestacjach poparcia. Lenin przywiązywał dużą wagę do sprawy terroru, zaznaczając, że z kontrrewolucją trzeba postępować ostro i że to jeśli nie ma innego wyjścia , staje się to niezbędnym elementem dyktatury proletariatu w tej rewolucji. Lenin nigdy nie chciał wprowadzać terroru, był do tego zmuszony. Uważał, że skoro kontrrewolucja nasiliła się tak znacząco, rewolucja nie może pozwolić dać się zniszczyć, jak stało się w przypadku bez ograniczenia oszczędzającej przeciwników Komuny Paryskiej. Właśnie na te doświadczenia powoływał się , uzasadniając że w pewnych okolicznościach nie można zapobiec ostateczności – przemocy na dużą skalę.
Jednak nawet najostrzejsze środki traktował jako ostateczność i w innych swoich wypowiedziach podkreślał:"W naszym ideale ie ma miejsca na przemoc wobec ludzi" oraz " [Przemoc to] nieodłączna i uprawomocniona metoda rewolucji tylko w określonych momentach jej rozwoju (...) ponieważ znacznie bardziej głęboką, ciągłą cechą tej rewolucji i warunkiem jej zwycięstw była i pozostaje organizacja proletariackich mas."
Kiedy tylko kontrrewolucja osłabła, Lenin zabiegał bardzo energicznie o znoszenie radykalnych działań terroru. Wraz z Feliksem Dzierżyńskim – kiedy tylko stronnictwo białych przestało być zagrożeniem – zabiegał o zniesienie kary śmierci dla oskarżonych w procesach politycznych i wielokrotnie interweniował, podobnie jak Dzierżyński na rzecz uwolnienia niesłusznie zatrrzymanych.
2 marca 1919 roku rozpoczyna się I Kongres Kominternu w Moskwie. Kongres założycielski. Od bardzo wczesnych czasów Lenin podzielał zdanie Marksa, że rewolucja powinna mieć charakter ogólnoświatowy. Inaczej nigdy nie dojdzie się do komunizmu. Komintern miał być instytucją, wspomagającą ruchy rewolucyjne i komunistyczne partie na świecie. Lenin pokładał w nim wielkie nadzieje. Dużą część swej pracy poświęcał właśnie Kominternowi.
Rok 1920 był rokiem kryzysu i ciągłej walki z Białymi. Ofensywy Judenicza, Kołczaka, Denikina, Korniłowa, Wrangla i Siemionowa i wielu innych generałów zbliżały się coraz bardziej do centrum władzy radzieckiej – do Moskwy. Szybka mobilizacja Armii Czerwonej przyniosła RFSRR zwycięstwo. Do obronienia władzy rad przyczyniły się także spory między białymi generałami, ich odmienne ambicje polityczne i niejednolitość frontu. W tej wojnie wsławiły się szczególnie oddziały kawalerii Siemiona Budionnego. Lenin w tym czasie wysyłał nieprzerwanie dyrektywy na front. Radził jak walczyć i wykorzystywać słabe punkty przeciwników.
8 maja 1920 roku oddziały polskie wkraczają na terytorium radzieckie i zajmują Kijów. Piłsudski pozostał głuchy na wysyłane od radzieckiego rządu oferty pokoju – już od początku odzyskania przez Polskę niepodległości. Lenin nakazał szybką kontrofensywę. I taka nastąpiła. Armia Czerwona odparła wojska polskie. Lenin, wiedząc o słabości partii lewicowych w Polsce i masowych tłumieniach bardzo wielu powstań robotniczych – nakazał Armii Czerwonej przeć dalej. Dotarła aż do linii Wisły – do Warszawy. Jednocześnie z powodu rozbicia KPRP przez aresztowania, polscy komuniści-emigranci, bliscy współpracownicy i przyjaciele Lenina, Julian Marchlewski, Feliks Dzierżyński i Feliks Kon tworzą Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski, zalążek rządu niezależnej polskiej republiki, rządzonej przez rady delegatów.
15 sierpnia 1920 roku Armia Czerwona ponosi klęskę w Bitwie Warszawskiej. Lenin polecił jak najszybsze rokowania pokojowe. 18 marca 1921 roku podpisano Traktat w Rydze, ustalający wschodnią granicę Polski. Rosja Radziecka zobowiązała się do nienaruszalności g...
